(p. 25) agu agu. [Tel.] (commongly written అవు), v. To be, to become, to prove to be. The present p|| is అగుచు, or అవుచు as అగుచున్నాడు or అవుచున్నాడు he is becoming. మిక్కిలి సిరి అగును much fortune will result. The past p|| is అయి as దొంగ అయి turned a rogue, become a thief. The root in A of అగు is కా as అట్లా కారాదు it cannot happen so. Aorist p|| అగు, అగునట్టి, అయ్యే, అయ్యెడి as క్రూరుడగు cruel. శాలివాహనశక వర్షంబులు 1466 అగునట్టి క్రోధి సంవత్సర కార్తీకశుద్ధ 5 శనివారము Saturday the 5th of the bright fortnight of the month Kārtika in the year Krodhi 'which is' the year 1466 (of the Salivahana æra.) ఇది దొంగతనము అయ్యేపనిగనుక as this is a matter in which a man might prove a rogue. Past Rel. p|| అయిన as నాది అయిన గుర్రము a horse of mine. The imperatives are కమ్ము plu. కండి. Causal forms కాజేయు or కావించు. Negative aorist కాదు, &c. అగుర = అగను+ర = అవును. It is so. 1. To be, to become, as కాకి కోకిలయగునె can a crow become a cuckoo? వాడు ఏమయినాడు what has become of him? దొంగ అయినాడు he proved to be a thief. వాడు నేరస్థుడైనాడు he was found guilty. ఆ పని అవును కాకపోవును that undertaking may or may not be accomplished. వానికి ఆకలి అవుతున్నది he is hungry. ఇట్లు రాత్రియగుట as it was now night. బాలుడగుట as he is but a child. 2. To be made, to be finished, to be spent or expended, to elapse, as పని శీఘ్రముగా కావలెను the work must be done soon. వివాహమగుము marry her. ఆ పెండ్లి అయినది the marriage took place. భోజనమయినది dinner is over. రాజదర్పనమయినది I got a sight of the king. అయినదాన్ని చూపు shew what has been done. ఆ పని అయినది the work is over, it is done. కావచ్చినది it is nearly done. రూకలు అయిపోయినది the money is expended. సంవత్సరము అయినది a year has passed. నెల అవుతున్నది it is about a month since. అర్థమయినదా do you understand it? సాకు భావముకాతేదు I do not understand it. భావముయనది I understand it. స్నానము కావించు to bathe, or to cause to bathe. తీర్పుకాలేదు no decision has been given. మ్రుచ్చిలితెచ్చుట మగతనం బగునె is it a manly thing to steal? 3. To be proper or fit, to be agreeable, as ఇచ్చట నుండనగునే మనకు is it fit for us to remain here? కాని పని an improper or unbecoming act. అట్లా చేయనవునా is it right to do so? పగలు కాచినపాలు ఆ రాత్రికి అవును milk boiled the same day is fit for use that night. అతనికీ నాకు కానందున as we are not on good terms. అయినవాండ్లున్ను కానివాండ్లున్ను friends and enemies. 4. To grow, as ఈ తోటలో ఏమి అవుతవి what is grown in this garden? ఇక్కడ వరి కఅదు rice does not grow here. 5. (Governing a dative) To stand in relation, as వాడు నీకేమవుతాడు how is he related to you? నాకు కావలసినవారు my relations. వానికి మేము ఏమీకాము we are in no way related to him. 6. Added to some nouns it gives them a verbal significance, as వారు ఎప్పుడు ప్రయాణమవుతారు when will they start or set out? విభాగాలు అయి వేరింటి కాపురము చేస్తున్నారు they seperated and live apart.

(p. 56) anubhāvamu anu-bhāvamu. [Skt.] n. Majesty, dignity, magnanimity. A positive conclusion, decision, firm opinion. Indication of passion or emotion by word or gesture. ప్రభావము, నిశ్చయము, భావబోధక ముఖవికాసాది. అనుభావ్యము anu-bhāvyamu. [Skt.] adj. that which may be enjoyed. అనుభవింపదగినది.

(p. 65) apōhamu apōhamu. [Skt.] n. An unwarranted inference Inferring the existence of what does not really exist any where లేనిది ఊహించుట. Ascertaining by investigation, decision. నిర్ణయము, నిష్పత్తి It commonly means a lie, a false hood, a false charge. అబద్ధము, కల్ల, తప్పు ఫిర్యాదు. నా మీద అపోహము చెప్పినాడు he laid the blame upon me falsely.

(p. 74) amalu amalu. [H.] Authority, reign, sway, government. An office or post, a public charge. Execution, fulfilment, the period of one ruler's government. ఏలుబడి, దొరతనము, హయాము. అతని అమలులో in his reign or sway. ఆ కలెక్టరు గారి అమలులో in that Collector's days. ఆ తీర్పు అమలులోకి తేబడిన తరువాత after the decision was executed. వాని మీద అమలుచేసినారు they took steps against him, they put in force against him. అమల్దారుడు an Amildar, i.e., one who exercises authority. One who puts government orders into force. A Tahsildar or revenue officer in charge of Taluq.

(p. 201) ērpaḍu ērpaḍu. [Tel.] v. n. To fix, settle, to assume a shape. To be settled or determined. To seem, appear, come to light, to look. To happen. To be declared, to be or become. To be selected, distinguished, separated, arranged, appointed. రూపగు, తేటపడు,బయలుపడు, నిర్ణయింపబడు. కర్తలై యేర్పడినారు they appeared as, or, turned out to be the heirs. ఏర్పరుచు or ఏర్పరించు ērparaṭsu. v. a. (casual of ఏర్పడు) To form, adjust. To choose, select. distinguish. To separate, divide, To set forth, define, declare. To arrange, to settle. ఏర్పడునట్లు చేయు. ఏర్పాటు ēr-pāṭu. n. An arrangement, settlement, rule. Fixing, disposal, decision, management. Selection, choice, agreement. నిర్ణయము, నియమము, వివరణము. ఏర్పాటుచేయు to select, arrange, to effect an arrangement. To project or scheme.

(p. 342) khaṇḍanamu khanḍanamu. [Skt. from ఖన్ = to cut.] n. Breaking, dividing, cutting, reducing to pieces. నరుకుడు. Slaying, smiting, destroying, annihilating. Refuting. Rebellion, opposition. Criticism. ఖండసుడు khanḍanuḍu. n. A slayer, a smiter. ఖండము khanḍamu. n. A piece, part, fragment, portion. A chapter, a section. A country, a district, a division. ఉత్తరఖండము the Northern Division. ఖండసంవిత్తు (L. XIII. 32.) జీవేశ్వరుడు. జీవపరమాత్ముడు. ఖండశర్కర khanḍa-ṣarkara. n. Lump sugar. ఖండశశి khandaṣaṣi. n. The moon when less than full: the half moon or crescent. ఖండా khanḍā. n. A cross handled dagger. జంజాతికత్తి, పెద్దకత్తి. In poetry కలువరేకుఖండా he whose dagger is a blossom, i.e., the god of love. ఖండి khanḍi. n. The measure called a Kandy. పుట్టి. ఖండించు khanḍinṭsu. v. t. To cut to pieces, sever, divide, take to pieces, dissect. To tear or break off. To reject, confute, refute. To criticise, to test. To decide, settle, determine. ఖండింపు khanḍimpu n. A settlement, a bargain. ఖండింపుచేయు to settle a bargain, to bargain, to settle. ఖండిక or ఖండ్రిక khanḍika. n. A grange or farm house. A lot of land, or portion of a village, granted free of rent or on a favourable lease. ఖండితము khanḍitamu. adj. Severed, cut, divided. నరకబడిన. Decided, certain, strict. Absolute, down right. ఖండితోత్తరము a decisive answer. ఖండీభూతము khanḍī-bhūtamu. adj. Dashed to pieces. M. VII. iv. 308. ఖండేందువు khanḍēnduru. n. The half moon or crescent. ఖండశశి. ఖండేందు భూషణుడు he who wears a crescent as his crest, i.e, Siva.

(p. 399) ghaṇṭa ghanṭa. [Skt.] n. A bell. గంట. ఘంటాపథము ghanṭa-pathamu. n. The king's high way; so called because resounding with elephants' bells. పదిబారలు వెడల్పుగల రాజమార్గము, బాట. ఘంటాపథముగా as clear as the day, openly ఘంటాపథముగా మాట్లాడుట to talk decisively or openly. cf. 'They shall say in all the high ways.' Amos. v. 16. ఘంటారవము ghanṭā-ravamu. n. Ringing: the sound of a bell. The plant crotolaria. W. గిలిగిచ్చచెట్టు.

(p. 414) cittamu chittamu. [Skt.] n. The mind or intellect; the heart, considered as the seat of intellect: inclination, will, pleasure. మీచిత్తము (or simply చిత్తము) your pleasure! as you please! yes, sir! చిత్తానకు తేవలెను be so good as to consider this. ప్రవేశము చిత్తగించలవెను pray acknowledge the receipt of this letter. చిత్తానుసారముగా according to one's own pleasure or as one see fit. చిత్తగించు chitta-ginṭsu. v. a. To listen, grant attention keep or retain in mind, attend to, mind, note, observe, remark, examine, investigate. మనస్కరించు. To think, తలచు; to hear a prayer, to consider యోచించు. At the close of a letter the words చిత్తగించవలెను. 'Please to consider this' are equivalent to the phrase ('I remain, &c') అట్లు చిత్తగించినాడు he came to this decision (used of a superior.) చిత్తగించవలెను I beg you to or, do me the favor to. చిత్తచాంచల్యము chitta-chānchalyamu. n. Aberration of the intellect. Insanity. చిత్తచాంచల్యము chitta-vṛitti. n. Temper, wish, inclination, disposition. Will, pleasure, determination. చిత్రుడు and చిత్తురాలు chittuḍu. adj. Minded. This is used in compound phrases, thus: సంతోషచిత్తుడు a cheerful man. క్రూరచిత్తులై cruel-hearted. శాంతచిత్తుడు a gentle character.

(p. 535) tīru tīru. [Tel.] v. n. To end, stop, cease, elapse. To be finished, ended, complete, or ready. To be paid, delivered, discharged, avenged. To be qualified, accomplished, finished, adorned, trim, decked. To be gratified, satiated, wreaked (as passion;) to be assuaged or allayed, to go off. ముగియు, చిక్కబడు. తనివితీర to the full; so as to satisfy one's desires. తీరలేదు it came to nothing, it was ineffectual. కోరికతీసి having gained his end. ఇది నాచేత తీరదు this is out of my power. నాకు తీరీతీరక ఉన్నది I am hardly at leisure. తీరిపోవు to die. To be practicable, or possible. అక్కడికి రాతీరదు I cannot come there, I have not leisure to come. రాకుంటే తీరదు (you) must positively come. వెళ్లక తీరదు I cannot help going. తీరినగుండెగా నున్నాడు he is quite hackneyed. తీరా tirā. (Root in A of తీరు, with the intensive affix ఆ) adv. Ultimately, at last; fairly; just, merely, in short, simply. తీరా మధ్యాహ్నమయ్యేటప్పటికి when it was high noon. ఆ గోడ తీటా పడ్డది the wall actually fell down. తూరా పండుకొనేటప్పటికి when he was fairly asleep. ఆ సంగతి తీరా బయటపడేటప్పటికి when the matter at last became known. తీరా చెల్లించెను he paid it in full. తీరిక or తీరికె tīrika. n. Leisure. పనిలేక యూరకుండుట. తీరికచిక్కిన having no leisure. Adorning, trimming, decoration. దిద్దడము. తీరిన tīrina adj. Full. finished, accomplished, cured, settled. తీరు. n. Manner, way, mode, fashion, style, arrangement, విధము. Beauty చక్కన. వాడు బకతీరుమనిడషి he is an odd man. వాడుబకతీరుగానున్నాడు ఒకతీరుగానున్నాడు he is but so and so, he is not well, he is not at ease. ఈ తీరు thus. తీరుతప్పి ఉన్నాడు it is all over with him. తీరుగా tirugā. adv. Properly, duly, aright. దాని ముక్కుకండ్లు తీరుగానున్నవి her nose and eyes are pretty. తీరుగడ or తీరుదల tīru-gaḍa. n. Ending. ముగియుట. తీరుపు or తీర్పు tīrupu. n. End, finishing. A decision, judgment, sentence, decree. తీర్పుచెప్పెను he gave his decision. Justice. న్యాయము. Setting right చక్కబాటు. తీరుపరి or తీర్పరి tīrup-ari. n. A judge. న్యాయాధిపతి. An agent or ambassador చారుడు. A superintendent. అధికారి, కార్యనిర్వాహకుడు. తీరుపడు to be destroyed నశించు. తీరుబడి tīru-baḍi. n. Leisure. సావకాశము. తీరుపాటు tīru-pāṭu. n. A settlement, payment. Leisure. తీరుపాటుగా నుండే unoccupied, at leisure. తీరుమానము or తీర్మానము tīru-mānamu. n. An ending, settlement, rectification. Pause. A decision, resolve. తీరుమానించు or తీర్మానించు to settle, to come to a decision. తీరువ tīruva. n. A settlement, discharge, payment. Duty, dues, fees. గడ్డతీరువ levelling the ground. తీరుపవేయు or తీరువకట్టు to levy a fee or contribution. తీరువజాస్తి tīruva-jāsti. [H.] n. An additional or supplementary assessment నిర్ణయించబడిన పన్నుకంటె పైగా కట్టినపన్ను. తీర్చు, తీరుచు, తీరుపు or తీర్చు tīrṭsu. v. a. To end, finish. To do with, accomplish, perform or play (his part,) go through. ముగించు. To order, arrange. చక్కబరుచు. To cool, quiet, assuage. To adjust, liquidate (a debt). To trim, deck, adorn, straighten, correct, rectify, regulate. దిద్దు. To set, place, draw (as the mark on the forehead). To pass (time, day, or night). To pay give or issue (wages or batta). To settle. To determine, to resolve, to decide. To do away with. పొపు, తొలగించు. To destroy నాశముచేయు. వాయసముతీర్చినది the crow gave a good omen (by crossing my path from left to right.) కోపమునుతీర్చు to revenge oneself, wreak one's anger. చలముతీర్చు, పగతీర్చు to satiate spite. దాహముతీర్చు to quench thirst. తమిదీర్చి satiating one's lusts. వాని పని తీర్చినారు they settled his business or they ruined him. తీర్చుకొను tīrṭsu-konu. v. a. To end, do away with. To settle or pay up as a debt, &c. తీర్పించు tīrpinṭsu. v. a. To cause to decide, or determine.

(p. 546) tegu tegu. [Tel.] v. n. To break, burst, sever, snap, or be separated. To be cut or split, as the skin or flesh with a blow. To burst, as a lake. To be parted out, as shares. ఖండితమగు, ఛిన్నమగు. To be sharp, as a cutting instrument. To venture సాహసించు. To be mellowed, trained or broken in, as a musical voice తీర్పగు. దాని గొంతుతెగినది he voice is tuned aright. To be finished or break off, as a work. తీర్పగు. To die చచ్చు. 'మార్జాలముడగ్గరి శశకపింజలంబులు తెగవె.' P. iii. 96. వగతెగెను the dispute was terminated. తెగ tega. n. A sort, kind, class. సజాతీయసమూహము. A crowd or flock. సమూహము. A sect, branch or division in a sect. A community, family, kin. Manner విధము. Side పక్షము. A bowstring అల్లెత్రాడు. Stringing a bow అల్లెత్రాటిని ఎక్కపెట్టుట. A length నిడుపు. తెక్కొను for తెగకొను See above. తెగగొట్టు tegagoṭṭu. v. a. To snap off, to cut, or sever నరుకు. తెగకోయు to cut off, to deduct. తెగగొరుకు to bite through. తెగచూచు to stare. తెగనమ్ము to sell off. v. t. To heat soundly. తెగనాడు teganāḍu. v. n. To speak rigorously. తెగబట్టు to hold fast. తెగబడు or తెగబారు tega-baḍu. v. n. To dare, to venture. తెగించు. తెగవేయు tegavēyu. v. t. To cut off, నరుకు. తెగమొగమాడి quite out of countenance. మిక్కిలి ముఖభంగమునుపొంది. 'తెగమొగ మోడియున్న జననిందితులొందుదు రెందధోగతుల్.' UR. K. vii. 267. తెగిన gashed, wounded, broken. భూమి తెగిపోయినది the field was cut up, ploughed up or destroyed by the flood. తెగుడు teguḍu. n. Breaking. తెగుట. తెగుడల tegudala. n. End, termination. అంతము. Decrease క్షయము. తెగుదెంపు tegudempu. (తెగు+తెంపు.) n. A decision. తీర్పు. తెగుబడి tegu-baḍi. n. Breaking. తెగుట. Ploughing. దుక్కి. Sale అమ్మకము. తెగులు tegulu. n. An outbreak (of disease.) Disease, sickness, plague, pain, blight, evil, murrain, rot. వ్యాధి, పీడ. తెగులుగొంటు tegulu-gonṭu. n. A sick person, an invalid. వ్యాధిగ్రస్తుడు, వ్యాధిగ్రస్తురాలు. తెగులుగొను tegulu-gonu. v. n. To become sick to fall sick. వ్యాధిగ్రస్తమగు. తెగువ teguva. n. Darin , resolution. సాహసము. Sharpness, decision, decidedness, determination. Hastiness, wilfulness. Suddenness, abruptness. Wreaking or satiating passion. Liberality. A charitable disposition దాతృత-వము. తెగువ దేవేంద్రపదవి our daring is a very heaven, i.e., revenge is sweet! వాడికి తెగువపుట్టినది he has become courageous, or venturesome. తెగుదారి tegu-dāri. (తెగువ+దారి.) n. A courageous person. సాహసికుడు, సాహసికురాలు. A donor, a charitable person. దాత. తెగువడు teguvadu. (తెగుడు+పడు.) v. n. To be separated or severed. వేరుపడు.

(p. 621) dhāṭi dhāṭi. [Skt.] n. A rush. An attack, an assault. An inroad, incursion, invasion. దండయాత్ర, దాడి. ధాటికల dhāṭi-kala. adj. Resolute, firm, decided, decisive, fluent, well versed. ధాటిగా dhāṭi-gā. adj. Decisively, decidedly, resolutely, firmly, trimly, spiritedly, briskly.

(p. 658) nirṇayamu nir-ṇagamu. [Skt.] n. Settlement. Certainity, a positive conclusion, a decision. ఏర్పాటు. నిర్ణయమైన nir-ṇaya-m-aina. adj. Stated, definite. నిశ్చయమైన. నిర్ణయముగా nir-ṇayamu-gā. adv. Positively, definitely. నిర్ణయించు nir-ṇayinṭsu. v. a. To fix, settle, define, specify, resolve, come to an opinion, conclude, decree. ఏర్పాటుచేయు. నిర్ణీతము nir-ṇītamu. adj. Definite, positive. Settled. నిర్ణయింపబడిన. నిర్ణీతి nir-ṇīli. n. Determination, settlement. నిశ్చయము. 'బాలాపాణి గ్రహశుభవేళా నిర్ణీతికిపుడవిచ్చేయుము.' Vasu. iii. 108. నిర్నేత nir-ṇēla. n. One who settles or decides. నిర్ణయముచేయువాడు.

(p. 660) nirvāḍamu nir-vādamu. [Skt.] n. Censure, blame, imputation. నింద. A decision.

(p. 663) niṣ nish. [Skt. another form of నిర్ q.v.] A particle of negation. నిష్కపటము nish-kapatamu. adj. Without cunning or pretence, sincere, simple. కపటములేని. నిష్కల్మషము nish-kalmashamu. adj. Pure, free from evil. నిష్కళంకము nish-kaḷankamu. adv. Spotless, stainless; clear, perspicuous, decisive, unquestionable, కళంకములేని, డాగులేని. నిష్కళుడు nish-kaḷuḍu. n. One who is devoid of qualities: that is, a divine or holy being. నిష్కాంచనము nish-kānchanamu. n. Poverty. The being ' without a penny,' or penniless. నిష్కాముడు nish-kāmuḍu. n. One who is 'without any desires,' i.e., without hope. నిష్కారణము nish-kāraṇamu. adj. Causeless, unreasonable. నిష్కారణముగా nish-kāraṇamu-gā. adv. Causelessly. నిష్ఖలుడు nish-khaluḍu. n. One who is sinless or harmless. నిష్ప్రయోజనము nish-prayōjanamu. adj. Useless. ప్రయోజనములేని. నిష్ఫలము nish-phalamu. adj. Fruitless, vain. ఫలములేని.

(p. 664) niṣkarṣa nish-karsha. [Skt.] n. Determination, decision. నిశ్చయము. నిష్కర్షించు nish-karshinṭsu. v. a. To determine, resolve, settle. నిశ్చయించు.