(p. 174) ūḍanipāḍu ūḍani-pāḍu. [Tel. ఊడు+అని+పాడు] v. t. To cry ఊడు while running away. To run away. To be put to flight, to be routed. సిగ్గూడనిపాడెన్ her modesty left her. P. iv. 433. వ్యామోహమూడనిపాడెన్ that fascination is now over. 'ఒకనాడు రాత్తి పడుపడు కకుజెప్పక యిల్లు వెడలి గాఢతరతమో నికరమతనతగుతోడుగ నొకరుడు పేరడవిత్రోవ మాడనిపాడెన్.' పాండు. iii.

(p. 231) kaṭṭu kaṭṭu. [Tel.] v. a. To tie, bind. బంధించు. To wear, as clothes. ధరించు. To connect, affix, attach. To store up, to lay by. కూడబెట్టు. 'క మున్ కట్టిన కర్మఫలంబులు నెట్టన భోగింపకుండ నేర్తురెపమనుజుల్.' భార. అది. v. To build, erect, నిర్మించు. To fascinate, charm, bewitch. To fabricate, compose, or put a story together. కల్పించు. కట్టుకథ a mere fiction or fable. To impute a sin or offence. దానికి రంకుకట్టిరి they charged her with adultery. తప్పుకట్టు to find fault with, to lay blame on నేరము మోపు. నడుముకట్టు to gird up the loins or be prepared. కనుకట్టువిద్య jugglery, legerdemain. తోటకు నీళ్లుకట్టు to water a garden. గాయముకట్టు to dress a wound. బండికట్టు to get ready a carriage. కత్తికట్టు to put on one's sword or arm oneself. రూకలుకట్టు to pay money. మగ్గములకు పన్ను కట్టినారు they fixed a tax on looms. నిలువకట్టు to strike a balance. ధరకట్టు to set a price. పద్యముకట్టు to compose a verse. ఓడకు చాపకట్టు to set sail. వాకట్టు strike dumb by spells, &c. ఈ మాటను కట్టివిడిచినారు they fabricated this story or scandal. దోవకట్టు to stop up the road. దోవకట్టి దోచినారు they lay in ambuscade and plundered the way farers. కడుపుకట్టు to restrain the appetite. కట్టని (neg. p) Unbuilt or unbound. కట్టని కల్లుకోట a rock fortress not built with hands. కట్టనిగూడు (P. i. 545.) a natural nest, not constructed.

(p. 232) kaṭṭu kaṭṭu. [Tel.] n. A tie, bond, band. A bandage, a knot బంధము, ముడి. A rule, regulation, law. నిబంధనము, నిర్బంధము. A tax or duty. Fascination,. వాకట్టు striking dumb. Soil, place ప్రదేశము. ఇసుకకట్టు sandy soil. System, fashion, mode or plot, device. కట్టుగా మాట్లాడు to speak by rule or consistently. A strike. వారు కట్టుకట్టినారు they struck work. Form, shape. Prohibition, restriction, a charm, an enchantment. మితి. A streak. నూనూగు మీసకట్టు the line of his budding whiskers. The hoop or band of a bucket, the tire of a wheel. The water in which any kind of pulse is boiled except rice. ఉలవకట్టు boilings of horse gram. Season, weather. part of the year. ఋతువు. శీతకట్టు the cold season. A forged coin. సీసకట్టు రూపాయి a leaden rupee. వెండికట్టు a silvered coin. జాతికట్టు the tie of kindred, the custom of the caste. మంత్రకట్టు fascination, charming by spells. మడికట్టు a waistband or girdle, నీరుకట్టు a stoppage of urine. వలకట్టు a weir in a river, posts to fasten a net to ఈ యింటిలో ముందరికట్టు పెద్దది వెనకటికట్టు చిన్నది the front of this house is larger than the back rooms.

(p. 318) kodupu kodupu. [Tel.] n. To fascinate, charm, delude. ఊరించు.

(p. 420) cilaka or చిలుక chilaka. n. [Tel.] n. A parrot. ముద్దులచిలక my darling! my pet! చిలకపలుకులు Sweet accents. తెల్లచిలక a cockatoo. పంచరంగుచిలక the maccaw. మైనాచిలక the maina. పుట్టలచిలక or అడివిచిలక the Sirkeer Cuckoo. Jerdon. No. 230. రామచిలక. The Rose-ringed Paroquet, Palaeornis torquatus (so called because taught to reiterate the name of Rāma.) అకుచిలక the Western Blossom-headed Paroquet, Palacornis cyanōecphalus. The name is given to some insects, as a moth, thus, ఆకుచిలక, వడ్లచిలక a moth. గడ్డిచిలక, సీతాకోకచిలక a butterfly. A padlock. The bolt or hasp of a door, because these originally had parrot's heads on them. చిలుకల కొలికి a bright-eyed girl or woman. చక్కని స్త్రీ. చిలకకూర or చిలకతోటకూర chilaka-kūra. n. A kind of pot-herb, Amarantus fasciatus. (Watts.) చిలక, చిలకట or చిలుకడ chilaka. n. A saddle buckle: a ring at the end of the rope used as a girth of the bullock saddle through which the other end is passed to fasten the saddle. కొలికిముడి. చిలకడతాడు chilakada-tāḍu. n. A girth. ఎద్దుమీదికందళము, గంతబిగించేతాడు. చిలకకొయ్య or చిలుకకొయ్య chilaka-koyya. n. A wooden pin fixed in the wall, on which articles are suspended. చిలగడ chilagaḍa. (చిలుక+గడ.) n. The cord that fastens a dagger, to prevent its falling out of the sheath. చిలకతాళము chilaka-tāḷamu. n. A padlock. చిలకతాళి or చిలుకతాళి chilaka-tāḷi. n. A gold buckle in the form of a pair of parrots. చిలుకదుదుడి chilaka-duduḍi. n. The name of a certain tree. చిలకపచ్చ chilaka-paṭsṭsa. n. Bright green, parrot green. చిలకమొక్క or చిలకముక్కు chilaka-mokka. n. (lit. Parrot's bill.) A plant called crotolaria. శుకాననము, శుకనాస. Heyne, 130. The purple red and white scentless flower called Balsam. చిలకరౌతు chilaka-rautu. n. Lit: He whose steed is the parrot: an epithet of మన్మథ the god of love. చిలుక కోణము chiluka-kōṃamu. n. A 'T bandage,' or clout.

(p. 795) pēmu or ప్రేము pemu. [Tel.] n. A rattan or cane. Calamus fasciculatus; Calamus rotang; కొండపేము a plant called Dragon's Blood. Calamus draco. (Watts.) పేప pēpa. adj. Made of rattan. A. i. 80. 'తనవట్రువ పేపసజ్జ, దంతపుబరణిన్.' Swa. i. 40. పేపపండ్లు the rattan fruit.

(p. 898) bettamu bettamu. form [Skt. వేత్రము.] n. A cane, a rattan. Calamus fasciculatus. Rox. iii. 779. పేము. కుర్చీకి బెత్తము అల్లించు to rattan a chair: i.e., to plait thin strips of rattan so as to form a seat. బెత్తాలచాప bettāla-ṭsāpa. n. A rattan mat.

(p. 951) manasu or మనస్సు manasu. [Tel.] n. The internal organ of cognition, the intellect, understanding, mind. Inclination, wish, will, pleasure, ఇష్టము. adj. Liking. ఇష్టము. మనసగు manas-agu. (మనసు + అగు.) v. n. To like, ఇష్టమగు. మనోవేగముగా పోయినాడు he went as quick as thought. మనోవ్యాధికి మందులేదు there is no cure for the heart-ache or for a mental disease. వాణ్ని పిలవడానకు నీకెట్లా మనస్సు వచ్చినది how could you find it in your heart to call him? నీకు మనస్సు వచ్చినదానిని తీసికొనవచ్చును you may take which you choose. దానిని చేయడానకు వానికి యింకా మనస్సు రాలేదు he is not yet inclined to do this. తమరు మనస్సు పట్టితే అవును if you once set your heart upon it it will be done. వానికి మనస్సువస్తే ఒకటి, మనస్సు రాకపోతే ఒకటి he is guided by fancy or whim. మనస్సే కైలాసము heaven is in the heart. వానిమనస్సు అభేద్యము his thoughts are inscrutable. వాని మనస్సును ఎందుకు నొప్పించెదవు why should you grieve him or his heart? వానిమనస్సు విరిగినది he is heart-broken. ఈమాట నీమనస్సులో ఉండనీ you must keep this to yourself. అది యేడ్చితే వానిమనస్సు తాళలేదు he could not endure to see her weep. వాని మనస్సు తిరుగలేదు he has not altered his opinion. వానికి మనస్సులో ఒకటి, బయట ఒకటి he has one thing in his heart and another in his mouth. నామనస్సు ఒకవిధముగానున్నది I know not what to think, my mind is confused. 'ఇంద్రియములు మనస్థ్సములు' the senses are dependent on the mind. M. XII. v. 596. మనస్థ్సమైనమాట the thought of his heart. మీ మనస్సు as you please, your pleasure. వానిమనస్సువచ్చినట్టు as he chose, as he pleased. మనసియ్యలేదు he did not tell his real thoughts. నీ మనస్సు వచ్చినట్టా or నీమనస్సు పోయినదే దోవా what! are you to do as you like! మనస్సు ఉంచు to give close attention. మనస్సులోనిమాట one's real opinion. తన మనస్సు వచ్చినపనులు whatever jobs he pleased. ఇట్లుచేయుటకు మనస్సురానందున as (he) could not find it in (his) heart to do this. నా మనస్సున పట్టినది it was impressed on my mind. నాలుగు దినాలు మనస్సుపట్టుకొని (లేక. నిలుపుకొని) ఉండు you must keep yourself quiet or restrain yourself for a short time. మనసరి manas-ari. (మనసు + అరి.) n. A wise man. బుద్ధిమంతుడు. 'క అనయమునిజ ప్రచారం, బనయముగాకుండ నచట నతిశౌర్యమునన్, మనసంయేకేసరియని, మనసరిరాకొమరుమూక మనుమను రీతిన్.' R. i. 123. మనసా manasā. adv. Mentally, in the heart. హృదయములో. మనసార manas-āra. adv. Sincerely, willingly. మనసిజుడు, మనఃప్రభవుడు, మనోజుడు or మనోభవుడు manasijuḍu. n. Lit: The mind-born. An epithet of Manmadha, మన్మథుడు. మనస్కరించు manas-karinṭsu. v. n. To be inclined. మనఃపూర్తిగాచేయు, మనస్సు ఉంచు. In correspondence మనస్కరించేది denotes 'please to consider the above: this is equivalent to 'yours truly.' మనస్కరించి willingly, మనఃపూర్వకముగా. మనస్కారము manas-kāramu. n. Fixed attention, profound meditation. మనఃపూర్తి, మనఃప్రయత్నము, చిత్తపరిపూర్తి. మనస్కుడు mana-skuḍu. adj. 'Minded;' a word used in compounds, thus సన్మనస్కుడు a right minded man, a good hearted man. దుర్మనస్కుడు an evil minded man. ఖిన్నమసస్కుడయి heart-broken. భిన్నమనస్కులయి being of various minds. ప్రసన్నమనస్కులయి light hearted, pleased. మనస్తాపము manas-tāpamu. n. Mental distress, displeasure, anger, vexation. ఆమెకు మనస్తాపముగానున్నది she is annoyed or grieved at this. మనస్ఫూర్తిగా or మనఃపూర్వకముగా manas-phūrti-gā. adv. Willingly. మనస్వి manasvi. adj. Attentive, fixing the mind upon anything. Intelligent. జాగరూకుడు. Goodhearted. మంచి మనస్సుగల. మనోజ్షము manōgnamu. adj. Agreeable, pleasing, captivating, lovely, handsome, మంజులమైన, సుందరమైన. మనోరంజని manō-ranjani. n. (Lit. that which delights the mind.) The name of a certain flower with a rank smell, apparently a sort of arum. మనోరథము manō-rathamu. n. A wish, desire. ఇచ్ఛ. నామనోరథము తమరు త్వరగా నెరవేర్తురని నమ్మియున్నాను I trust that you will soon grant what I so earnestly wish. మనోమలికితము manō-malikitamu. n. Misunderstanding. మనోహరము manō-haramu. adj. Heart-stealing, i.e., charming, lovely, alluring, captivating, fascinating, ఇంపైన. n. Vermicelli.

(p. 1048) mōhamu mōhamu. [Skt.] n. Love, fascination, infatuation, distraction, ignorance, weakness of intellect, loss of consciousness, a swoon. వలపు, అజ్ఞానము, మూర్ఛ. చిత్తవైకల్యము. మోహదృష్టిబేరము buying blind-fold, or without an inquiry into the real value, or on a cursory glance. మోహణము mōhaṇamu. n. A sword-hilt. త్సరువు. కత్తిపడి. 'అలఘమోహణమున హస్తంబుదొడిగి, బళిపించిమొనజూపి నలిరేగియార్చి.' BD. v. 893. మోహనము mōhanamu. n. A swoon, మూర్ఛ. Enamourment, allurement, fascination, the over-powering of reason, వ్యామోహము. An arrow of Cupid's. మన్మథ బాణవిశేషము. adj. Fascinating, stupefying, depriving of sense or of understanding. వ్యామోహకరమైన. మోహనరాయి the stone beam across the top of a temple gate. రాతిదూలము. మోహనము or మోహనపుదుంప mō-hanamu. n. The red sweet potato. చిరగడ దుంపలలో భేదము. The Thorn apple or Datura fruit. మోహి mōhi. n. A deceiver, a cheat. వంచకుడు. 'పాముకన్న లేదు పాపోష్ఠిజీవము అట్టిపాము చెప్పినట్లువినును, ఇలను మోహిదెల్పనెవ్వరివశమయా.' Vēma. 1474. మోహించు mōhinṭsu. v. a. To fall in love with, to become enamoured of, వలచు. v. n. To lose one's reason, అజ్ఞానమును పొందు. To swoon, మూర్ఛిల్లు. మోహితుడు mōhituḍu. n. One who is fascinated, మోహమునొందినవాడు. మోహిని mōhini. n. A syren: a name of the queen of the fairies, బకరీతిదేవత. మోహినివేషము a captivating form, the guise of a syren.

(p. 1161) vāsi vāsi. [Tel.] n. Difference. తారతమ్యము, భేదము. Greatness, ఆధిక్యము, గొప్పతనము. Profit, లాభము. Fame, renown, ప్రసిద్ధి. Amelioration, improvement in health or quality. స్వస్థము, గుణము. Comparative merits, superiority amongst competitors. Influence. Splendour, glory, celebrity. eminence, honor, lustre. ప్రసిద్ధి. శ్రేయస్సు. 'రఘుశేఖర బల్విలుకాడవౌగు, నీవాసియువన్నె నేడుగనవచ్చె.' R. v. 316. 'వదినెలు తెలిసినవాసి జెడును.' H. i. 138. 'వాపిచెడనతసుకాంతితో UR. iv. 297. వానిఒళ్లు వాసిచేసిరి they cured him. ముఖవాసి fascination, personal influence. వానికి చెయివాసికద్దు he has a lucky hand, he is fortunate in his practice. మాటవాసికిచెప్పినాను I said it without any particular reason. Extent, limit పరిమితి. This is affixed to words denoting fractions thus, అరవాసి one half. కాలువాసి one quarter. Advantage gained in measurement, &c., surplus. ధారణవాసి advantage gained by price. 'ధారణవాసికైరొదల్ బెట్టుచు.' A. vi. 93. టీ వాసి, మార్పుయెక్కువ తక్కువలకొరకు. 'మాయక్కకన్న రాధికయేయెక్కువయైన చానయెరిగింపుమదే యీమమనాయమనెన్నగ ప్రాయమ్మున రాజుబంటువాసిదలంపన్.' Ila. iii. 179. టీ రాజు బంటువాసి, అనగా దొరుకును సేవకునకును ఉండే తారతమ్యము వాసి vāsi. adj. Greater,గొప్ప. Better, either in health or in quality. స్వస్థము, బాగు. అది యిప్పుడు నిండావాసి it is much better now. రోగము వాసియైనది the disease is cured. వారికంటెవీరు వాసి these are better than the other men. వాసికెక్కు vāsi-ekku. v. n. To rise to celebrity, become great, obtain eminence, attain superiority, ప్రసిద్ధినిపొందు 'లోకమువారు మెచ్చగా వన్నెకువాసికెక్కి.' T. ii. 38. 'నీ యుపకారము ముజ్జగంబులన్ వాసికి నెక్కి.' Anirudh. iii. 59. వాసీగా vāsi-gā. adv. Well, properly, fully. చక్కగా. 'కాశీమహిమము మీచేవాసిగవిని సంశయముల నాసితిమిక నీదాసులము.' P. iv. 262. వాసిచేయు vāsi-chēyu. v. a. To ameliorate, cure, make better. స్వస్థముచేయు. వాసితనము vāsi-tanamu. n. Propriety, fitness, యుక్తము. 'సత్యభామా విధేయువలన మరలగొనుటపో వాసితనము.' Parij. iv. 16.

(p. 1185) virālamu or విరాళము virālamu. [Tel.] n. A tax or impost. ఒక విధమైనపన్ను. See విరళము. విరాలము, విరాళము or విరాళి virāḷamu. n. Love, fascination, longing. మోహము, వ్యామోహము, వలపు. విరహము, మరులు. విరాళి virāḷi. n. Piety, devotion, భక్తి. విరాలికొలుపు to enamour. విరాళిగొన్న enamoured. 'చ మనసునవిష్ణు చింతనము మానడువీనివిరాళియెట్టిదో.' Vish. ii. 299. 'మయూరికి విరాళిబొందగలిగె.' A. vi. 155. టీ విరాళిబొందగలిగె, తత్తరపడగలిగెను. adj. Exciting a longing or desire, alluring. వలపుపుట్టించెడి.

(p. 1269) saṃ or సమ్ sam. [Skt.] prefix. When used with Skt. nouns and adjectives, it means beautiful, చక్కని. Much, very, మిక్కిలి. Places before verbs, it means Well, చక్కగా. See. సంక్షోభము, సంక్షోభించు, సంఘటిల్లు, సంచరించు, సంచలించు, సంతుష్టి, సందర్శించు, సంపూర్ణము, సంపూర్తి, సంప్రాప్తి, సంప్రీతి, సంయుక్తము, సంయుతము, సంయోగము, సంరక్షించు, సంస్తుతి, &c. It also means With, together with. సమంచితము worshipped, revered, పూజ్యమైన. సమధికము exceeding, abundant, plentiful, ఎక్కువైన, మిక్కుటమైన, మిక్కిలి అధికమైన. సమన్వితము joined, united, combined, కూడుకొన్న. సంయుక్తమైన. సమర్పించు to give to the great, to offer presents to superiors. పూజ్యులకు ఇచ్చు. సమర్పితము offered, presented, given to superiors, పూజ్యులకు ఇవ్వబడ్డ. సమర్పణ giving to superiors, a thing presented to the great, an offering, పూజ్యులకు ఇయ్యడము పూజ్యులకు ఇచ్చిన వస్తువు. సమవధానంబుతో attentively, జాగ్రతతో. సమాకర్షి far spreading, as scent. సమాకీర్ణము dishevelled, shed, scattered, sprinkled, intersprersed, చల్లబడ్డ, వెదచల్లబడ్డ. సమాగతము that which is come right, చక్కగావచ్చిన; got, obtained, పొందిన. సమాగమము union, junction; a coming, arrival. coming together, meeting, assembling. చేరడము, కూడడము. కలియడము. రావడము. సమాదరము respect, esteem, honour, సన్మానము, మర్యాద. సమాదృతము respected, esteemed, సన్మానించబడ్డ. గొప్పచేయబడ్డ. సమాశ్లిష్టము embraced, కౌగిలించుకొన్న. సమాశ్వాసము consolation, condolence, soothing, comforting, సాంత్వనము, ఓదార్చడము. సమిద్ధము shinning, glowing, blazing, ప్రకాశమానమైన. 'ఏదేవుచారుసమిద్ధకళాంశసంభవులలము పద్మజభవులునేను.' BX. 68. సముచితము proper, right, fit, యోగ్యమైన, న్యాయమైన. సముచ్ఛ్రయము height, elevation, ఔన్నత్యత; opposition, వినోధము. సముచ్ఛ్రాయము height, elevation, ఔన్నత్యము. సముచ్ఛ్రితము high, tall, lifted up, raised, పాడుగైన, ఉన్నతమైన. సముచ్ఛ్రితుడు he who is high or elevated, ఉన్నతుడు. సముఝ్ఘితము abandoned, left, quitted. త్యజింపబడ్డ, విడువబడ్డ. సమత్కటము much, excessive; drunk, mad, furious; superior, high, మిక్కుటమైన, తాగి మదించిన, వెర్రి, శ్రేష్ఠమైన, ఉన్నతమైన, సముత్సుకము high, lofty, tall, ఉన్నతమైన. నముతుకము zealously active, fond of, attached to, మిక్కిలి అభిలాషగల. సముత్సుకుడు one who is eager, ఆశగలవాడు. యాత్రా సముత్సుకుడై wishing to make a journey. సముదంచితము worshipped; thrown up, tossed. పూజితమైన, విసరబడ్డ, వ్యాపింపబడ్డ. సముదగ్రము high, tall, large, vast, ఉన్నతమైన, స్థూలమైన, సముదగ్రత height, tallness, largeness, ఔన్నత్యము, స్థౌల్యము. సముదీర్ణము generous, great, excellent, intense, దాతయైన, దివ్యమైన. 'సముదీర్ణవాహుదర్పోజ్వలులైన పుత్రులు.' M. XV. ii. 185. సముద్గతము produced, born, పుట్టిన, ఉత్పన్నమైన. సముద్గమము birth, production, ఉత్పత్తి, కలుగడము, సముద్దండము violent, fierce, ప్రచండమైన, సముద్యతము ready, prepared, సిద్ధమైన. సముద్ధతము rude, ill mannered, misbehaved, మోట, పెడసరమైన, ధూర్తమైన. సముద్ధతి ill behaviour, effrontery, audacity, misbehaviour, ధుర్తత, దుర్మార్గము. 'తనరొమ్ముకరసముద్ధతి గ్రుద్దుకొనుచు.' Sar. D. 420. సముద్ధతుడు a boor, a clown, ధూర్తుడు. సముద్ధరణము drawing up, raising, lifting (as water from a well, &c.) నీళ్లుతోడడము; eradicating, వేరుతో పెరకడము. సముద్ధురము heavy, thick, gross, full, గురువైన, సంపూర్ణమైన. సముద్ధూళించు to smear oneself (with ashes), (విభూతి) పూసికొను. సముద్బూషించు to praise, స్తుతించు. సమున్నద్ధము proud. గర్వించిన, సమున్నద్ధుడు a proud man, a wiseacre, చదువురాకపోయినను తన్ను చదువరిగా నెంచుకొనువాడు. సమపస్థితము arrived, present, ready, near at hand, సమాగతమైన, ప్రస్తుతపు. తటస్థమైన, సముపేతము having, possessed of, కూడుకొన్న. సమ్మిళితము mingled, కలపబడిన. సమ్మేళనము meeting, joining, mixing, చేరడము. కలియడము సమోపనివాసుడు a by-stander, he who was present, పక్కన ఉండినవాడు. అక్కడనుండినవాడు. సమ్మోదము great pleasure, delight or joy, మిక్కిలి సంతోషము సమ్మోహము or సమ్మోహనము bewilderment, fascination, stupefaction. దిగ్భ్రమ. సమ్మోహిని or సమ్మోహినిగా in common, not separately. పొత్తుగా. సమ్మోహిని ఉన్న కొంతబాడవపొలము a certain boggy spot.

(p. 1361) sōlu sōlu. [Tel.] v. n. To reel, stagger, faint; to become stupid. ౛ోగు, వివశత్వము నొందివ్రాలు. సోలము or సోలింత sōlamu n. Intoxication, stupefaction. మత్తు, చొక్కు. సోలాడు sōl-āḍu. v. n. To be diffused through. వ్యాపించు.' కటినుండు విరిదండ ఘుమఘుమల్ సోలాడ.' H. iv. 124. సోలించు sōlinṭsu. v. a. To make faint. to charm, to fascinate. వివశునిగాచేయు.