(p. 68) abhayamu a-bhayamu. [Skt. lit. fearlessness.] n. An assurance of security: warrant of sefety, a promise of shelter, impunity or protection. భయములేదనడము, నీకు భయము లేదు నేను ఉన్నాననడము, భరవసా. ఆయన నాకు అభయమిచ్చియున్నాడు he told me not to be afraid. అభయహస్తము the hand of protection.

(p. 136) idi idi. [Tel.] pron. She, it, this. The 6th case is దీని and the acc. దీనిని as దీని నెరిగింపు declare this. The abl. is దీన or దీనిచేత 'hereby.' plu. ఇవి నాకు చాలా ఇదిగానున్నది I am very much out of sorts. ఆ నడత బహు యిదిగా నున్నది that conduct is not the thing, is so and so. ఇదిగో, or ఇదుగో idigō [ఇది+కొమ్ము lit take this] interj. Look! do you see! behold! here it is! ఇదుగో యిస్తాను అదుగో యిస్తున్నానని అంటాడు he puts me off with empty promises Lit. Here I will give it, there I will give it, says he. ఇదుగో వస్తానని చెప్పెను or ఇదుగో వచ్చెదననెను he promised to return presently. ఇదె Same as ఇదిగో.

(p. 207) oṭṭu oṭṭu. [Tel.] n. An oath శపథము. A penalty, curse, ban, interdiction నిరోధము. నిద్రపట్టితే ఒట్టు a curse on me if I slept! ఆ దారి చూపు, నేను పోకపోతే ఒట్టు shew me the way and it shall be my fault if I do not go. See ఆన. ఒట్టుపెట్టుకొను oṭṭu-peṭṭu-konu. v. i. To take an oath. ఒట్టుపెట్టు oṭṭu-peṭṭu. v. i. to adjure, to impose a vow or solemn promise. T. ii. 98. To ban or forbid by a curse. ఒట్టువిడుచు to remove an oath or interdiction ఆనవిడుచు.

(p. 351) gaṭṭi gaṭṭi. [Tel.] adj. Hard, firm, strong, substantial. Tight. Able, clever, expert. Brave, courageous, resolute, smart, fine. Loud. గట్టిచెర close imprisonment. గట్టిబొట్టు Full sunna, or the circle -- Appa C. ii. 27. గట్టిమోపుగానుండేదారి a very heavy road. గట్టించు gaṭṭinṭsu. v. a. To load a gun, to beat into a hard mass. గట్టనచేయు. గట్టిగా or ఘట్టిగా gaṭṭi-gā. adv. Well, strongly. Properly, tight, fast. Eminently, especially, seriously, greatly. Loudly, aloud. గట్టిగా రావలసినది you must positively come. గట్టిగా చదువు read aloud. ఇల్లు గట్టిగానున్నది the house is in good condition or is solid-built. గట్టిచేయు gaṭṭi-chēyu. v. a. To make firm. పాఠము గట్టిచేయు to get a lesson by heart. వాడు ఇస్తానన్నమాటను గట్టిచేయుము you should make him keep his promise. గట్టితనము gaṭṭi-tanamu. n. Cleverness, ability. గట్టినాణెము gaṭṭi-nāṇemu. n. Bullion. గట్టినబోది gaṭṭina-bōdi. n. A game played by boys. కాళ. iii. గట్టివ gaṭṭiva. [గట్టి+వాయి.] n. An isolent man. ధూర్తుడు. గట్టివాడు gaṭṭi-vāḍu. n. An able or skilful man. సమర్థుడు. గట్టివాయి gaṭṭi-vāyi. n. A brawling woman. గయ్యాళి, ధూర్తురాలు.

(p. 508) tappu tappu. [Tel.] v. n. To err, fail, cease. To be lost, broken, changed, made void, or erroneous. దైవానుగ్రహము తప్పినందున through the divine favour being lost. To drop off, as a shackle. To go off, abate, as a pain. రేపుతప్పినది the ford is missed. అడుగులో పిడుగుతిప్పు a great mistake in a short space. ఆయువుతప్పినవాడయినాడు he declined into the vale of years. v. a. To transgress, to miss. తప్పుచేయు, అతిక్రమించు. దినము తప్పుదినము every other day, missing one day in turn. ఒకటితప్పి ఒకటి one now and then; here and there one. తప్పివచ్చినపని a thing that happened unexpectedly, or out of the common way. మాటతప్పు to break one's word or promise. తప్పక tappaka. adv. Unfailingly, steadfastly, steadily, certainly, surely. తప్పచూచు tappa-ṭsūṭsu. v. t. To disregard. దైవము తప్ప చూచినందున as God withdrew his favour. తప్పు or తప్పితము or తప్పిదము. (తప్పు+ఇతము or ఇదము.) n. An error, fault, mistake, offence. తప్పుపలుకు to say what is wrong or false. తప్పులుపట్టు to find fault with, to cavil. adj. Erroneous, mistaken, faulty, wrong. Foul or entangled. తప్పుకూడు unlawful food. తప్పుటడుగులు పెట్టు to stagger or totter as an infant. తప్పుదారి or తప్పుదోవ a wrong road. తప్పించు tappinṭsu. v. a. To extricate, to set free విడిపించు. To take away, remove, lose, shift, alter. తాడు తప్పించుట to get the cord free, to extricate it. నా జీవనము తప్పించినాడు he took away my living. To elude ముఖము తప్పించు to abscond. To cause to cross over, pass by, transgress, depart from (an agreement.) దోవతప్పించినాడు he misled me. తప్పించుకొను tappinṭsu-konu. v. n. To get free, to escape. ప్రాణము తప్పించుకొని వస్తిని I escaped with my life. తప్పుడు or తప్పుదల. tappuḍu. n. Missing, making a mistake తప్పుట. తప్పుడు adj. Wrong తప్పైన. తప్పుడుపడు or తప్పుపడు to make a mistake సరితప్పు.

(p. 519) tasuku tasuku. [Tel.] v. n. To play pranks, to coquet. ప్రేమకలిగినట్లు చేష్టించు. n. A trick, a prank, a freak, coquetting. A deceitful promise or action. టక్కు. తమ్మ తసుకు a spittoon. తమ్మపడిగ. లంజతసుకు an amour or intrigue. తసుకులాడి tasukul-āḍi. n. A coquette. తసుకులుకలది.

(p. 633) nammu nammu. [Tel.] v. a. & n. To believe or give credit to. To trust or confide in. To rely on, to have faith in. విశ్వసించు. To suppose, imagine. నమ్మనగు it is believable, విశ్వసింపవచ్చును. నమ్మకము, నమ్మిక or నమ్మిగ nammakamu. n. Trust, reliance, assurance, confidence, belief, faith, dependence. నమ్మకముగా confidently, positively, trustworthily. నమ్మకమైన nammakam-ai-na. adj. Trustworthy, faithful. నమ్మకస్థుడు nammaka-sthuḍu. n. A trustworthy or faithful man, a respectable man. నమ్మిక మాటలు persuasive words: assurance, beguiling. నమ్మినవాణ్ని చెరపరాదు you should not injure him who confides in you. నమ్మించు namminṭsu. v. a. To cause to believe or trust. To assure, cheat, promise, persuade. నమ్మించి గొంతుకోసినాడు lit: he made them believe in him and cut their throat, i.e., he ruined them.

(p. 670) nuḍi nuḍi. [Tel.] n. A word, a thing said, a promise, an expression. మాట. A bad name, అపకీర్తి. 'క పుడమినపప్రథయగునెడ బడతికిదేహంబు విడువబాడియకాదే, నుడికంటె౛ావుమేలను నుడువుపురాతనముకాక నూతనపదమే.' భో. vii.

(p. 670) nuḍikāramu nuḍikāramu. [Tel.] n. Style, mode of speech. వాచకము, మాట, రచనము, మాటచమత్కారము. నుడుగు or నుడువు nuḍugu. v. a. To tell. చెప్పు. నుడుగు or నుడువు n. A word or expression, a thing said, a promise; a line in verse: a bar in music. ఊరికెనుడుగులెంచి చెప్పు to sing line upon line, to pester, to dun, to reiterate. నుడుగురేడు lit: the lord of speech, Brihaspati. బృహస్పతి, గీష్పతి, నుడువు nuḍuvu. v. n. To speak. పలుకు. Suca. iii. 356. నుడువంగా as he said so, పలుకగా. నడువరి nuḍuv-ari. n. One who is ready of speech, a talkative person, మాటలమారి, వాచాలుడు. నుడువరితనము nuḍuv-ari-tanamu. n. Readiness, fluency of speech.

(p. 706) paddu paddu. [Tel.] n. A vow or promise. పంతము, ప్రతిజ్ఞ. An item or article: a head or entry in accounts. అంకెములకత్తెము. 'బాసలు చేసిచ్చి పద్దుతప్పినవాని' Ila. iv. 46. టీ మాటయిచ్చితప్పిన కృష్ణుని యొక్క he who has broken his word.

(p. 880) bāsa bāsa. [from Skt. భాష.] n. A language, భాష. A slang dialect. A word or phrase. An oath; a command or adjuration, ప్రమాణము. A vow, ప్రతిజ్ఞ, వ్రతము. A sign or mark, సంకేతము. భూమికొట్టి బాసచేయు to swear by laying your hand on the earth. 'పాలతోతలయంటిబాసచేసినను' even though they wash their heads in milk and then swear. బాసపత్రిక bāsa-patrika. n. A written promise, a solemn declaration, in writing. బాసపలుకు or బాసచేయు bāsa-paluku. n. To take on oath, to swear. బాసాడు bās-āḍu. v. n. To talk, to converse. మాటాడు.

(p. 970) māṭa māṭa. [Tel.] n. A word, పదము. A promise, వాగ్దత్తము, ప్రతిజ్ఞావచనము. Slander, నింద. Opinion, rumour, వృత్తాంతము. అతడు నీ మాట చెప్పలేదు he did not speak of you. ఇది వేరే మాట this is another affair, another thing. వానిమాటకాదు this is not about him, I am not talking about him. గడియకు ఒకమాట చెప్పినాడు he changed his mind every hour. మంచిమాట (interj.) Very well. దాన్ని గురించి రెండో మాటలేదు there is no alternative. వారివిద్ద మాటలుపడినాడు he was reproached or reprimanded by them. In some phrases the word మాట need not be translated. Thus, ఆమె తిరిగీ వస్తున్నదనేమాట తెలిసి knowing that she would return. నేను దానిని కొన్నమాట రూఢి it is very true I bought it. ఆమాటే యెరుగను I know nothing of it. ఇందుచేత మాటవచ్చును by this you will get into disgrace. అతడు మాటతప్పలేదు he did not fail in his promise. మాట తప్పినవాడు మాలవాడు a promise breaker is a pariah, i.e., is a mean wretch. నేను పోయినమాట వానికి ఎట్లా తెలిసినది how did he know that I was gone? అతడు పోయేమాట ఉండేమాటా does he propose to go or stay? వాడు ఉండేమాట యింకా తెలియలేదు I do not as yet know that he will remain. మాటకుమాట word for word, literally. నా మాట అడుగుదాటకు transgress not my command. తనమీద మాటరాకుండా ఇట్లా చేసెను he did this to avoid blame. మాటవినుట to obey. ఎంతమాట what nonsense! వానిమాట వాని ఒడిలో వేసినాను I acted as he desired. నీకు మాట నాకు మూట a command is easy to give but hard to perform, or a word from you will make me rich. వెయ్యిమాటలేల why discuss it at length, in a word. ఆ పెండ్లి మాట యీ గ్రంథములో లేదు there is no mention of the marriage in this book నామాటవేరు, నీమాట వేరు I say one thing you say another, my opinion is different from yours, my case is quite different from yours. వానికి నాకు మాటలు లేవు he and I are not on speaking terms. వానితో నీకేమిమాటలు why do you speak with him? ఈమాట వింటే ఆయన యేమనును if he hears of this what will he say? కడపటిమాటయేమి what was the upshot of the business? ఇప్పట్లో వాని మాట సాగదు he has now no influence. కడకు వానిమాటే ముందరికివచ్చినది at last his words proved true. దానిని గురించి ఇంకా యేమాటా తెలియలేదు I do not yet know the result. మాటలకు పట్టుకొంటే విడవడు if he begins talking he will never stop. అదెక్కడిమాట what nonsense! such a thing is impossible. మాటలు మంచివే కాణి మనసు మంచిదికాదు he talks well but has a bad heart. ఇంకా మాటలు రాని బిడ్డ a child that cannot yet speak. వానికి ఆ ఊరిలో మాట వాసికద్దు లేక మాట సాగుతుంది he has influence in the town. ఆయన మాటకు ఎదురులేదు his word is law. మాటలకుమాత్రము పేదరికములేదు as far as words go he is rich enough. ఒక మాట యిచ్చి పదిమాటలు తీసుకొన్నాడు his reproaches were returned ten-fold. మాటకాడు māṭa-kāḍu. n. A good public speaker, సభయందు భయములేక మాటాడువాడు, వక్త. మాటకారి māṭa-kāri. n. A skilful speaker, యుక్తిగా మాటాడువాడు. A talkative person, వాచాలుడు. మాటలమారి māṭala-māri. n. A talkative person, మిక్కిలి మాటాడువాడు. మాటలాడు, మాటాడు or మాట్లాడు māṭa-l-āḍu. v. n. To speak, talk, converse, to reproach. నన్నెందుకు ఊరికె మాటలాడుతావు why reproach me for nothing? S. iii. 41.

(p. 1001) muḍugu muḍugu. [Tel.] v. n. To be drawn in, as one's limbs, to shrink, shrivel, or close, ముకుళించు. To be diminished, తగ్గు, సంకోచించు. To be unable to act, చేష్టలుడుగు. ముడుగుతామర muḍugutāmara. n. The plant called Hibiscus mutabilis, పొత్తితామర, నమస్కారి. See ముచ్చముడుగు. ముడుచు muḍuṭsu. v. a. To cause to fold, ముడుగుజేయు. To tie into a knot, ముడివేయు, ముడిపెట్టు. To set flowers in the tresses. To bend the limbs. 'చక్ర స్త్రీలు మోముల్ ముడుంప.' (S. iii. 399.) the doves looked downcast. దానికి పూలుముడిచినదెవరు who set the flowers in her hair? ముడుచుకొను muḍuṭsu-konu. v. a. To contract as limbs. To wear flowers in one's hair. అది పూలుముడుచుకొన్నది she wore flowers in her hair. మూతిముడుచుకొని ఉన్నది her features are contracted, pensive or downcast. ముడత or ముడుత muḍata. n. A wrinkle, crumpling, knot in spinning or twisting. వళి, మడత. ముడత తెవులు a transient blight in corn that goes off again. ముడుపు or ముడ్పు muḍupu. n. A rouleau, bag or purse. మల్లె, భూషణాదులమూట, ధనపుమూట, ధనము. పూలముడుపు a ceremony of setting flowers in the head dress of a pregnant woman. వెంకటేస్వరులముడుపు money or jewels promised by a vow to the god Venkaṭesa. ముడుపు కట్టుకొను to vow money or jewels to a god. దివాణెపుముడుపు money payable into the Government treasury. 'అద్దములోనదోచు ముడుపు.' (Ahal. iii. 48.) a purse reflected in the mirror. ముడుపరి muḍup-ari. n. One who vows to offer some money to a god. ముడుపుపుట్టినవాడు.

(p. 1075) rāma rāma. [Skt. lit. Beautiful.'] n. A woman, స్త్రీ. రామః or రాముడు rāmah. n. Rāma a celebrated hero. This name is also applied to Balarāma and Parasurāma. రామకీర్తన a hymn to Rāma. రామచంద్రుడు or రామభద్రుడు rāma-chandruḍu. n. The glorious Rāma. రామచిలుక rāma-chiluka. n. A species of parrot. రామతమ్మ rāma-tamma. n. A parrot, చిలుక. రామతాడు rāma-tāḍu. n. A gigantic palmyra tree, బ్రహ్మాండమైన తాటి చెట్టు. plu. రామతాళ్లు. రామదాసు or అడవిరామదాసు rāma-dāsu. n. The Black winged Kite, Elanus caculcus. (F.B.I.) రామప్రతాపము or రామమాడ rāma-pratāpamu. n. An ancient gold coin (నిష్కము) weighing ten pagodas. రామఫలము or రామాఫలము rāma-phalamu. n. The great red custard apple called Bullock's Heart or Sweet sop, Anona reticulata. The true Custard apple of the West Indies (Watts.) See సీతాఫలము. రామబాణము rāma-bāṇamu. n. A bookworm (tinea) Lit. the arrow of the hero Rāma; as these worms spare no volume whatever, being indiscriminate in destruction; equivalent to 'the holts of Jove.' పుస్తకములను కొట్టేపురుగు. రామభజన rāma-bhajana. n. Worship of Rama, chanting or reciting the Rāmāyana. రామము rāmamu. n. A large species of deer. పెద్దదుప్పి. రామములక rāma-mulaka. n. A small plant resembling the brinjal with a white fruit. రామరామ rāma-rāma. interj. Alas! alas! రాములు rāmalu. n. plu. A sort of fish. మత్స్యభేదములు. రామవరము or రామవాక్యము rāma-varamu. n. Lit. the word of Rāma, a phrase for a sacred promise, an irrevocable word, absolute truth. 'God's truth.' రామసాగరములు rāma-sāgaramulu. n. plu. A species of rice. వడ్లలోభేదము. రామానుజులు or రామానుజాచార్యులు rām-ānujulu. n. The name of a certain reformer among the Vaishnavites. రామామణి vāmā-maṇi. n. A jewel among women, i.e., a superior woman. స్త్రీరత్నము. రామాయణము rām-āyaṇamu. n. The Rāmāyana, an epic poem of the Hindus, recording the adventures of Rama, the son of Dasaradha. రామార్పణముగా నిచ్చు rām-ārpaṇamu-gān-iṭsṭsu. v. a. To give a solemn donation. రామునిదాడి or రామందాడి rāmuni-dāḍi. n. Lit. Rāma's invasion. An innumerable number అసంఖ్యము. వీధిలో జనులు రామునిదాడిగా తిరుగుచున్నారు the people are going about in the streets in vast crowds.

(p. 1147) vākku or వాకు vākku. [Skt.] n. Speech, speaking. A word, పలుకు, మాట. 'పాలవంటి వారుపన్నుబెట్టెడువారు, వాకెరుగరుకాపవారు.' Vēma. 1314. మనోవాక్కాయకర్మంబుల by mind, word, limbs or acts. వాగ్దత్తము a promise. వాగ్దానము giving a promise. వాక్సహాయము interest, recommendation వాక్పటుత్వము power of speech, eloquence. వాకొను vā-konu. v. a. To tell, say, utter, speak. చెప్పు, మాటాడు. To cry out. అరచు. వాక్పతి or వాగీశుడు vāk-pati. n. Lord of speech. A name of Brahma or of Brihaspati, బ్రహ్మ, బృహస్పతి. An eloquent person. కవీశ్వరుడు. వాక్యము vākyamu. n. A sentence, కర్తృకర్మ క్రియా సంబంధముగల పదసమూహము. Speech, a word, utterance, dictate. మాట. (In astronomy,) the process for astronomical computations. వాక్రుచచ్చు vā-kruṭsṭsu. (వాకు+కూర్చు.) v. a. To say, utter. చెప్పు. To name, పేరుచెప్పు. 'గారాబుసంతతిగలుగమి మనకుస్థిర మపుత్రత్యగతిర్నాస్తియనుచు వరవేద వాక్యముల్ వాక్రుచ్చుచుండు.' L. iii. 105. వాక్సరణి vāk-saraṇi. n. The course of conversation. వాగ్ధోరణి. వాగ్జాలము vāg-jālamu. n. A mass of words, loquacity. శబ్దచచయము, వాగ్దేవత or వాగ్దేవి vāg dēvata. n. The goddess of speech, Sarasvati, సరస్వతీదేవి. వాగ్ధాటి vāg-dhāṭi. n. Readiness of speech, వాగ్ఝరి. వార్బంధనము vāg-bandhanamu. n. Silencing, stopping any one's speech. నోరుమూయడము. వాగ్మి vāgmi. n. A man of eloquencce an orator. One who is talkative, or talks much. నలుగురిలో నిర్భయముగా మాట్లాడేవాడు, యుక్తి యుక్తముగా మాట్లాడువాడు. మాటకారి వాగ్వాదము vāg-vādamu. n. A verbal dispute or altercation, an argument. వాక్కలహము. వాఙ్మూలము vāng-mūlamu. (from వాక్ mouth and మూలము origin.) n. A deposition, an oral statement. వాచాచెప్పినది వాచాచెప్పినదానిని వ్రాసినది. వాఙ్మూలము వ్రాయించు or ఇచ్చు vāng-mūlamu-vrā-yinṭsu. v. n. To depose, to make a deposition. వాఙ్మూలము వ్రాసికొను to take down a deposition. వాఙ్మూలముగా vāng-mūla-mu-gā. adv. Orally, by word of mouth. నోటిమాటగా.