(p. 127) āvēdanamu ā-vēdanamu. [Skt.] n. Making known. తెలుపుట. ఆవేదించు āvēdinṭsu. v. t. To make known. తెలియజేయు. A. iii. 60. ఆవేదితము āvēditamu. adj. Made known, communicated. తెలియజేయబడిన.

(p. 741) pāya pāya. [Tel.] n. A clove or division of an onion or of garlick, The branch of a river. A piece, తునక. A tract or division of a country. Manner or mode. ఓడపాయ the wake of a vessel. మంచిపాయలో పడినాడు he has taken to good ways. వాన పాయeరు నాపాయవేరు his way and mine are different పాయగొమ్మ pāya-gomma. (పాయ+కొమ్మ.) n. A forked branch, పంగలకొమ్మ. పాయపడు or పాయపారు pāya-paḍu. v. n. To split, చీలు. To separate, to avoid, తొలగు. To move out of the way. దారివిడిచితొలగు. To be excommunicated, వెలిపడు.

(p. 874) bahiḥ bahih. [Skt.] n. The outside. బహిని on the outside. బయట. 'బహిని సూత్రతతికి బరగలింగముగట్టి.' Vēma. 940. బహిత్రము bahitramu. n. A kind of boat, యానపాత్రవిశేషము. బహిపడు bahi-paḍu. v. n. To be expelled, to be excommunicated, to be outcast. వెలివేయబడు. 'బహిపడ్డద్విజున కల్సపుపాచితంబిడి.' A. vi. 91. టీ వెలిబడిన బ్రాహ్మణునికి స్వల్పప్రాయశ్చిత్తము చేసి. బహిపెట్టు bahi-poṭtu. v. a. To excommunicate, to put out of caste, వెలివేయు. బహిరంగము bahir-angamu. n. An external organ, వెలుపటి అవయవము. Publicity, notoriety, exposure, publication. adj. Made known, made public, బయలుపడిన. బహిరంగముచేయు bahir-angamu chēya. v. a. To make known or public. బహిర్ద్వారము bahir-dvāramu. n. An outer door, or principal gate. తలవాకిలి. బహిర్దేశము or బహిర్భూమి bahir-dēṣamu. n. The skirts (of a village:) used as a necessary in the villages, hence the word denotes a privy. బహిర్భూమికి పోవు bahir-bhūmiki-pōvu. v. n. To go to stool. బహిర్లాపి bahir-lāpi. n. An elliptical question which suggests the answer in other words, ఉత్తరము వేరుమాటలందు అణగి యుండునట్లు అడుగునట్టి విషమ సమస్య. 'సీ రాజుల కెటువంటి రత్నముల్ ప్రియమగు గాయలేచెట్ల వికరులమ్రింగు.' బహిర్వాసము or బైరవాసము bahir-vāsamu. n. A cloak or upper garment. బహిష్కరించు bahish-karinṭsu. v. a. To expel from a caste or sect: to degrade or excommunicate. బహిష్కారము or బహిష్కరణము bahish-kāramu. n. Expulsion, degradation: excommunication from sect or caste. వెలివేయడము. బహిష్కృతుడు bahish-kṛituḍu. adj. Expelled from caste, excommunicated. వెలివేయబడిన (వాడు.)

(p. 881) bāhiramu bāhiramu. [from Skt. బహిః.] adj. Made public, బయలుపడిన, బాహ్యము. Excommunicated, వెలియైన. 'తే వలయునన్న పానముల్ పలుడెరుగుల. నేర్చువిధముననే మొడగూర్చివేడ్క, నున్న నీవుపయోగింపమెల్లకునికి, బాంధవమునకు నీతికి బాహిరంబు.' M. V. iii. 212. బాహిరపోవు bāhira-pōvu. v. n. To become public, or open, బయలుపడు. To faint, to loss the senses. మూర్ఛిల్లు. 'క కావునవంచనబాహిర, పోవకయుండంగమనరిపుంబరి మార్పం, గావచ్చు నేనియట్టిది, నావలపటుగాకతక్కిననువలదు సుమీ.' M. IV. ii. 91. 'అతండు సోలియును బాహిరపోవకతేరియవ్విభుం, గిట్టినిశాత బాణచయకీలతదేహునిజేసె.' M. IX. i.424. బాహిరుడు bāhiruḍu. n. One who is outside, or excommunicated, బాహ్యుడు. 'అటుగాకకర్మఫలలం పటుడనగుదునేని యల్పఫలభోగితమై, నటనిటదిరుగుచు, మోక్షనికటవృత్తికి బాహిరుండగానెకుమారా.' M. XII. i. 73.

(p. 881) bāhyamu bāhyamu. [Skt.] adj. Lying outside, that which is excluded, outer, external, public. వెలుపలిది, వెలియైనది. బాహ్యుడు bāhyuḍu. n. One who is outside, an outsider, an outcaste. శ్రుతిబాహ్యులు those who are not allowed to hear the Vedas, excommunicated people.

(p. 930) bhraṣṭamu bhraṣhṭamu. [Skt.] adj. Fallen, lost, depraved, fallen from virtue. ౛ారిన. భ్రష్టు or భ్రష్టుడు bhraṣhṭu. n. One who has fallen from. కులభ్రష్టుడు one who is excommunicated, an outcast. దేశభ్రష్టుడు one who has lost his kingdom, one who is driven from his country.

(p. 996) mukhamu mukhamu. [Skt.] n. The mouth, నోరు. The face, countenance, మొగము. The commencement, ఆరంభము. The front, ముందటిభాగము. The external appearance, the look of the face, ముఖవిలాసము. నిశాముఖము nightfall, evening. సేనాముఖము the front of the army. నఖముఖములు the points of the nails. ముఖమిచ్చు to indulge. అతడు వారితో ముఖమిచ్చి మాట్లాడలేదు he did not speak with them as a friend. 'బల్దూరంబైన శ్మశానవాటి ముఖమాలోకింపగన్.' Bilh. iii. 25. అధోముఖుడుగానుండినాడు he was hanging with his head down. ఆ దివిటీని అధోముఖముగాపట్టినాడు he held the torch with the flaming end downwards. 'అనుఘకథాముఖంబున హితాహిత బోధమొనర్తురింపుగా.' Mand. i. 8. టీ కాథా ముఖంబున by means of a story, కథచేతను అర్ధముఖము the profile or half face. తమరు రామునిముఖముచూచి నన్ను రక్షింపవలసినది I pray that for the sake of Rama you will relieve me. పడమటిముఖముగా towards the west. పడమటిముఖముగా నుండే యిల్లు a house facing the west. ఆడదానిముఖమెరుగనివాడు a youth that as yet knows not the face of a woman, i.e., entirely chaste. అందరును ఏకముఖముగా నుండలేదుగనుక as they were not unanimous or were not all of one mind. 'బాణకృపాణముఖాస్త్ర శస్త్రములు,' M. VII. ii. 275; arrows, swords, and other weapons. ముఖముమాడ్చుకొనినాడు he looked sulky or angry. వానికి ముఖము చచ్చినది he turned pale, he looked blank or ashamed. ముఖదాక్షిణ్యము complaisance. వానిముఖములో ఈగ ఆడలేదు he was all in a pucker. ఆ రూకలను వాని ముఖముమిద పారవేయుము fling the money at his face. అది వానికి ముఖపాఠముగానున్నది he has got it by heart. వాడు ముఖప్రితి మాటలాడును he talks plausibly. ముఖమెరుగనివాడు a stranger. ముఖమెరుగనిదేశము a strange land, a land where one has no acquaintance. ముఖవాసికలవాడు he is a winning man. వానికి ముఖవశ్యముకద్దు he is a very taking man. ముఖము తప్పించుకొనిపోయినాడు he has absconded or disappeared. ముఖస్తుతి flattery. ముఖస్తుతిచేయు to flatter. వాని కాశ్లోకము ముఖస్థముగానున్నది he knows the verse by heart. ముఖద్వారము mukhadvāramu. n. The mouth. నోరు. నదీముఖద్వారము the mouth of a river. ముఖపట్ట or మొగపట్టా mukha-paṭṭa. n. The headstall of a horse, గుర్రము యొక్క ముఖమునకువేసే తోలుపట్టా. ముఖమంటపము mukha-manṭapamu. n. The porch or pillared entrance of a Hindu temple. మందరిమండపము. ముఖవచనము mukha-vachanamu. n. Verbal communication, word of mouth. నోటిమాట. ముఖవస్త్రము mukha-vastramu. n. A veil. A pall, ప్రేతవస్త్రము. ముఖశాల or మొగసాల mukha-sāla. n. A hall at the entrance of a house, an antechamber, తల వాకిటిచావడి. ముఖాంతరముగా mukh-āntaramu-gā. adv. By means of, through, ద్వారా. నా తమ్ముని ముఖాంతరముగా పంపించినాను I sent it by my brother. ముఖాముఖి mukhā-mukhi. adv. Face to face. ఎదురెదురుగా. 'వినుముఖాముఖిబల్కెద.' T. iii. 84. ముఖుడు mukhudu. n. A word used in compounds, thus అధోముఖుడై hanging with his face down. సుముఖుడుగా మాట్లాడినాడు he spoke graciously. దుర్ముఖుడైయుండినాడు he was cross. పరాఙ్ముఖుడైయుండెను he turned his face away.

(p. 999) muṭṭu muṭtu. [Tel.] v. a. and v. n. To touch, తాకు. To attack as an enemy, శత్రువును తాకు. To touch or strike a sensitive part of the body, మర్మమునుతాకు. To besiege, ముట్టడించు. To be ended or finished, కడముట్టు. To arrive, be received, obtained. నాకు రూపాయిలు ముట్టలేదు I did not receive the rupees. ముట్టగొలుచు to worship to the end, or with unfailing devotion, కడవెళ్లకొలుచు. 'ముట్టగొలిచినఫలం బిట్టుండవలదె.' BD. v. 457. రాత్రి తుదముట్టగానే (Vasu. iv. 170.) as soon as night came to its close. ఇది తుదముట్టేదెన్నటికో when will this be finished? వానిని సర్పము ముట్టినది a snake bit him. n. Contact, touching, తాకుడు. Defilement by contact. Hence, the menses. A tool or instrument, ఉపకరణము. వానికి అంటుముట్టులేదు he does not care about being touched. పనిముట్టు or కొరముట్టు a tool. కన్నపుముట్టు (B. v. 807.) a house breaker's tool for boring walls adj. Defiling, foul, unclean, menstruous. ముట్టయిన menstruous. ముట్టుకొను muṭṭukonu. v. a. To touch, తాకు. To besiege, ముట్టడించు. To surround, encroach upon, ఆక్రమించు. ముట్టుకొలుపు muṭṭu-kolupu. v. a. To cause to touch or besiege. రామా. vi. ముట్టుకోలు muṭṭu-kōlu. n. A siege, ముట్టడి. ముట్టుకొలుగొను, ముట్టుకోల్గొను, ముట్టుకోలుపట్టు, ముట్టుకోల్పట్టు or ముట్టుకోలుపరుచు Same as ముట్టడించు. ముట్టుది or ముట్టుత muṭṭudi. n. A menstruous woman. ముట్టచెప్పు muṭṭacheppu. v. a. To assign. చెల్లగట్టు. నాకు పదిరూపాయలసొమ్ము ముట్టజెప్పినాడు. he paid or gave me ten rupees. ముట్టడి muṭṭaḍi. n. A siege, blockade. ఊరుచుట్టుకొని అరికట్టడము. ముట్టడించు or ముట్టడివేయు muṭṭaḍ-inṭsu. v. a. To besiege. ఊరుచుట్టుకొని అరికట్టుకొను. ముట్టడము or ముట్టణము muṭṭaḍamu. n. Compulsion, oppression, నిర్భంధము. The act of laying siege to a place, ముట్టడించుట. ముట్టించు muṭṭinṭsu. v. a. To cause to touch. To light a candle, to kindle, i.e., communicate (fire) తాకిమచు. ముట్టికాళ్లు muṭṭi-kāḷḷu. n. Knees that touch. ముట్టికాళ్లవాడు. a knock-kneed man. ముట్టికాళ్లువేసికొను to kneel down. ముట్టుపడు muṭṭu-paḍu. v. n. To be troublesome, సంకటమగు. ముట్టుపాటు muṭṭu-pāṭu. n. Trouble, సంకటము. ముట్టుసందు muṭṭu-sandu. n. A blind alley. ఆవల పోవుటకు దారిలేనిది.

(p. 1215) veli veli. [Tel.] n. Whiteness, తెలుపు. The outside or exterior, బయట, బాహ్యము. The external surface of the body, దేహముయొక్క బహిఃప్రదేశము. Publicity, బయలుపాటు. Excommunication, or exclusion from caste, బహిష్కారము. మాలో వెలి అనేమాటలేదు excommunication is unknown in our caste. 'వెలికిగోర్కు లెల్లవిడిచిపెట్టి.' Vēma. 791. adj. White, తెల్లని. Outer, outside, external. బైటి, బాహ్యమైన. వెలిగుడారు a tent pitched outside the town. వెలిపొలములు the outlying fields of a village. వెలికొత్తు to drive out. వెలికత్తెరనేల veli-kattera-nēla. a. A land mixed with gravel. కంకరమన్ను కలిసిననేల. వెలికిలు veli-kilu. v. n. To fall on the back,to touch the ground with the back. వీపుక్రిందగు. To lie on the back, వీపు క్రిందుగాపరుండు. వెలకిల velikila. adv. Supine, lying on the back, ఉత్తానముగా. వెలకిలబడు to lie on the back. వెలిగడ veli-gaḍa. n. Dry land. మెట్టనేల. వెలిగారము veli-gāramu. (వెలి+కారము.) n. Borax. బంగారమునకు కాంతితెచ్చే ఒకవిధమైన తెల్లని ఉప్పు. వెలిగిడ్డి veli-giḍḍi. n. The fabulous cow that grants all wishes, కామధేనువు. వెలిగుల్ల veli-gulla. n. A conch shell, శంఖము. 'వెలిగుల్లయు వనమాలయు గలిమియు మానికము మేనగలిగినవేల్పున్' G. iv. 169. వెలిగొండ veli-gonḍa. n. The distant mountain. Same as వెలితిప్ప. వెలిగౌరు veli-gauru. n. The white elephant of Indra, ఐరావితము. వలిచంట్ర The white species of the tree called చండ్ర వెలిచవి veli-ṭsavi. n. Adultery. జారత్వము. వెలితిప్ప veli-tippa. n. The silver mountain, Kailasa. వెండి కొండ, కైలాసము. వెలితుమ్మ the white species of the తుమ్మచెట్టు. వెలిదుక్కి veli-dukki. n. Ploughing land while it is moist with rain. నీళ్లుకట్టకుండావానతడితో దున్నడము. (Opposed to రొంపిదుక్కి.) వెలిపము Same as వలిపము. (q. v.) వెలిపుచ్చు or వెలిపరచు veli-putstsu v. a. To reveal, divulge. బైటబెట్టు, బయలుపరుచు, 'వేదశీర్షమెల్లవెలి బుచ్చగానేల.' Vēma. 214. వెలిపెట్టు See వెలివేయు. వెలిబూడిద veli-būḍida. n. The ashes of cowdung fuel. పిడకనిప్పులబూడిద. వెలిబిత్తరి a certain feat in wrestling. వెలిమాడు exports. లోమాడు imports, goods received. వెలిమావు veli-māvu. n. (Indra's) white horse, (ఇంద్రుని) తెల్లగుర్రము, ఉచ్చైశ్శ్రవము. వెలిమావులు white mares. 'విమలాంబుదముల బూనిన విమానములనదగవెలసి వెలిమావులు.' M. VII. i. 228. 'వేరొక్క వెలిమావువేల్పుదొరకు.' R. i. 46. వెలిమిడి or వెల్మిడి veli-miḍi. (వెలి+మిడుగు.) n. The ashes of cow-dung fuel, ashes, పిడకనిప్పులబూడిద, భస్మము. 'తెలుపులన్నియు మేలుదెలియంగనిసుక వెలిమిడియెముకలు వెసనుప్పుపత్తి.' Madhura Puran. D. page. 78. వెలిమొట్ట veli-moṭṭa. n. A sort of fish, the 'white snout.' వెలిమొట్టలనుదండువల తలార్లకునిచ్చె కొడిసెలపరిహాసకులకు నిచ్చె.' G. i. 111. వెలిమ్రాను veli-mrānu. n. The fabulous tree that grants all wishes, కల్పవృక్షము. వెలియునికి veli-y-uniki. n. Living in a foreign land, పరదేశవాసము. వెలివాడ veli-vāḍa. n. The outer 'street' or shrub of a town in which the pariahs live. బైటనుండేమాలపల్లె, చండాలవాటిక. వెలివాడపని veli-vāāa-pani. n. Cobblers' work. మాదిగపని. 'వెలివాడపని క్రొత్తమలక వాల్గొని నూనెయిడితంగెడాకుగట్టెడు తహతహ.' A. vi. 94. వెలివాడు or వెలివాడవాడు veli-vāḍu. n. An out caste, a pariah. చండాలుడు. మాలవాడు. 'వెలివాండ్రురెపల్లెకు జేరిరయ్యెడన్.' M. xiii. iii. 270. వెలివారు veli-vāru. n. A cordon formed round a hunting place. వేటాడుదోట బయటచుట్టుపారించెడుపోగు. వెలివెరియు Same as వెల్లివిరియు. (q. v.) వెలివిసరు veli-visaru. v. n. To come out, be revealed, be made public, బయలుపడు. వెలివేయు or వెలిపెట్టు veli-vēyu. v. a. To eject or excommunicate from a caste or sect. బహిష్కరించు.

(p. 1241) śakaṭamu ṣakaṭamu. [Skt.] n. A cart, or carriage. The bishop at chess. బండి, చదరంగములో ఒంటె అనేకాయ. శకటవ్యూహము the 'cart-evolution,' i.e., troops arranged in the form of a cart. Thus the yoke AB is the covering line of skirmishers. CD (the pegs) flanks of the same. E (the pole) the line of communication with F the coloumn; of which HH, the wheels, are cavalry covering the flanks. శకటరేఫ ṣakaṭa-rēpha. n. The name given to the obsolete letter ఱ (R,) also called బండిరేఫ, as its shape is compared to that of 'a cart.'

(p. 1263) śrutamu ṣrutamu. [Skt.] adj. Heard, reported. వినబడిన. శ్రుతపరుచు sruta-paruṭsu. v. a. To represent, state, communicate, తెలియజేయు. శ్రుతి ṣruti. n. The ear, చెవి. That which is heard, వినబడినది. Revelation. The Vedas, వేదము. A sort of drone corresponding to that used with bagpipes. సంగీతములోసుతి. శ్రుతికూర్చు to put an instrument in tune.

(p. 1359) sōku sōku. [Tel.] v. n. To touch, come in contact with. To be communicated by contagion, to affect or catch, as a distemper. తాకు, తగులు. To be possessed by a demon, to be affected by the evil influence of stars or demons, గ్రహమావేశించు. n. Touching. A touch, contact; a sensation, తాకుట, స్పర్శము. A blow, దెబ్బ, పోటు. An evil spirit, a demon, రాక్షసుడు, పిశాచము. 'నవ్వెదనీమేన నాటింతునాసోకు.' N. ix. 409. 'మూర్ధాభిషిక్తుండు సోకోర్చియిల కుదగునలజళ్లుదీర్చి.' A. iv. 335 'కుమారశిలీము. ఖాళి సోకులనిజగృత్పటల్ విరిసి.' P. iv. 142. దీనిమీద ఎండ సోకుచున్నది it is exposed to the sun. గాలి సోకకుండా ఉండు to be screened from the wind's touch. 'నిప్పు సోకినక్రియ.' Ellana. i. 252. 'పరుసముసోకిన బంగారమైనట్టు.' Vema. 504. 'కమలాప్తుని రశ్మి సోకి కమలినభంగిన్.' ib. 1434. నా మాటలు వాని చెవిని సోకలేదు my words did not reach or enter his ears. ఆ దెబ్బ వానికి సోకలేదు the blow did not hit him. దానికి గాలి సోకినట్లున్నది she appears to have been touched by a demon. సోకుచుక్క the constellation called మూలనక్షత్రము. సోకుటొ౛్జ sōku-ṭ-oḍzḍza. n. The teacher of the Asuras, దైత్యగురువు, శుక్రుడు. సోకుడు sōkuḍu. n. Touching, స్పర్శము. An evil spirit. పిశాచము. An Asura or demon, రాక్షసుడు. Demoniacal possession, గ్రహావేశము. సోకుదయ్యము or సోకుబూచి sōkudayyamu. n. Wind, the god of the winds. వాయువు, మారుతము. సోకులరేడు sōkularēḍu. n. The regent of the S. W. region నైరృతి, మూలరేడు. సోకించు sōkinṭsu. v. a. To put in contact, to cause to touch. తాకించు.