(p. 56) anubandhamu anu-bandhamu. [Skt.] n. Connection, affinity, alliance. చుట్టరికము. అనుబంధక్రియ a defective or auxiliary verb. ప్రకృతి ప్రత్యయాదుల చేత చెడెడి అక్షరము. In Arith. the junction of fractions. Also appendix, 'that which is added' (to the main part of a book.) అనుబంధి or అనుబంధుడు n. One who acts in accordance with the wishes of the elders among his relations. A relation, దేహసంబంధము గలవాడు. అనుబంధించు anu-bandhinṭsu. v. n. To join, connect, unite. సంబంధించు.

(p. 58) anuśrutamu anu-ṣrutamu. [Skt.] adj. In accordance with what is heard or the traditional teaching. Perpetual, continual. నిరంతరమైన. అనుశ్రుతముగా adv. Traditionally. Perpetually, continually. నిరంతరముగా.

(p. 63) apasvaramu apa-svaramu. [Skt.] n. Mispronunciation: a false note or discord in music. తప్పు ఉచ్చారణ, సంగీతములో తప్పు స్వరము. అపస్వరము adj. Inharmonious, discordant. శ్రావ్యము కాని, సుస్వరము కాని.

(p. 116) ānuguṇyamu ānu-guṇyamu. [Skt.] n. Fitness, suitability. The state of being in accordance with anything. అనుగుణముగా నుండుట.

(p. 123) ārṣamu ārsḥạmu. [Skt. from ఋషి] adj. Relating to, belonging to or derived from a Rishi. ఋషిసంబంధమైన. Spiritual, prophetical; inspired or revealed by means of a Rishi. Archaic. పురాతనము. n. A form of marriage in which a girl is freely given away in accordance with the Sastras, her parents receiving a cow and an ox in return. ధర్మార్థము వరునినుండి ఆవును ఎద్దును పుచ్చుకొని కన్యనిచ్చి శాస్త్రానుసారముగా చేయు పెండ్లి.

(p. 521) tāḍu or త్రాడు tādu. [Tel.] n. A cord, thread, string. A match for a gun. The palm tree, so called because cordage is made from it. See under తాటి. The cord of marriage, being the string round the bride's neck, from which the పుస్తె or tali is hung. Hence తాడు తెగిన (lit. cord broken) means widowed. అగ్గితాడు or జేనకితాడు a match, made of cord dipped in brimstone.

(p. 657) nir nir. A Sanskrit particle prefixed in words of that language and implying negation, privation, &c. This prefix varies in accordance with the rules of Sanskrit sandhi. In some cases it becomes నిష్ as నిష్ఫలమైన fruitless. When attached to a word which begins with S, it becomes నిస్, as నిస్సందేహముగా doubtlessly. When it is followed by a vowel, it remains unaltered as నిరాటంకముగా unchecked. The compounds in which this prefix is used are here put together. నిరంకుశము nir-ankuṣamu. adj. Unrestrained, free, uncontrolled, resistless. అడ్డములేని. నిరంజనము nir-anjanamu. adj. Free, void of passion or emotion, stainless. నిర్దోషమైన. నిరంతరము nir-antaramu. adj. Continued, continuous, without interval. Interminable, endless. ఎడతెగని, దట్టము. adv. Always, constantly, frequently, generally. నిరపరాధుడు nir-aparādhamu. adi. Blameless, innocent, harmless. నిరపరాధి or నిరనరాధుడు nir-aparādhi n. One who is innocent. నిరపాయము nir-apāyamu. adj. Harmless, అపాయములేని. నిరపేక్షము ṇir-apēkshamu. adj. Undesired, అపేక్షలేని. నిరర్గళము nir-argalamu. adj. Unobstructed, unrestrained, unimpeded. Resistless. అడ్డములేని, నిరర్థకము nir-arthakamu. adj. Vain, fruitless, improfitable, unmeaning. ప్రయోజనములేని. నిరవగ్రహుడు nir-avagrahuḍu. n. One who is unimpeded, independent. అడ్డపాటులేనివాడు, స్వతంత్రుడు. నిరవద్యము nir-avadyamu. adj. Unobjectionable, unexceptionable. నిర్నిరోధకమైన. Vasu. ii. 99. నిరవధికము nir-avadhikamu. adj. Unlimited. మేరలేని. నిరహంకారము nir-ahankāramu. n. Humility, modesty. నిరాకరించు nir-ākarinṭsu. v. a. To transgress, disobey, disregard, neglect, contemn, తిరస్కరించు. నిరాకారము or నిరాకృతి nir-ākāramu. n. Disregard. తిరస్కారము. What is viewless or invisible. The sky, ఆకాశము. adj. Viewless, shapeless, invisible. నిరాకారుడు nir-ākāruḍu. n. One who is without form, the Deity. పరమాత్ముడు. నిరాకృతము nir-ākṛitamu. adj. Removed, rejected, despised, expelled, disregarded. నిరాక్షేపముగా nir-ākshēpamu-gā. adj. Unquestionably, without objection. నిరాఘాటము nir-āghāṭamu. adj. Irresistible, మీరరాని. Easy, unobstructed, without hesitation. నిరాంతకముగా nir-ātankamu-ga. adj. Without scruple or fear, నిర్భయముగా, నిశ్శంకముగా. నిరాదరణ nir-ādaraṇa. n. Helplessness. Disregard. నిరాధారము nir-ādhāramu. adj. Groundless, helpless. నిరాపనింద nir-āpa-ninda. n. Blame, censure, అపదూరు. నిరాబారి nirābāri. n. A saint, sage. ముని. Nila. i. 29. నిరామయము nir-āmayamu. adj. Well, hale, recovered from sickness, free from disease. నిరామయుడు nir-āmayuḍu. n. One who is free from disease. నిరాయాసముగా nir-āyāsamu-gā. adv. Easily, without difficulty. నిరాయుధహస్తుడు nir-āyudha-hastuḍu. adj. Unarmed. నిరాలంబము ṇir-alambamu. n. Independent, అవలంబములేని. నిరాశ nir-āṣa. n. Despair, despondency. ఆసలేమి. నిరాశ్రయుడు nir-āṣrayuḍu. adj. Unprotected, unpatronaized, helpless. అశ్రయములేని. నిరాశకము nirāsakamu. adj. Opposing, rejecting, expelling. Antagonistic, as the potency of medicine. n. A specific, or panacea. నిరసించునది. నిరాస్పదము nir-āspadamu. adj. Groundless. నిరాహారము nir-āhāramu. adj. Fasting. ఆహారము లేని. నిరాళుడు nir-āḷuḍu. n. One who is unrestrained, ప్రతిబంధకము లేనివాడు 'నిన్నొరు లెరుగంగరామి నిశ్చయము, నిరాళుండ వీవు.' L. ii. 210. నిరుద్యోగము nir-udyōgamu. n. Unemployedness: the being in a state of idleness. adj. Passive, inert, unengaged, at leisure. నిరుద్యోగి nir-udyōgi. n. One who is umemployed. నిరుపద్రవము nir-upadravamu. adj. Harmless. ఉపద్రవములేని. నిరుపమానము nir-upamānamu. adj. Incomparable, matchless, సాటిలేని. నిరపహతి nir-upahati. adj. Undisturbed, untroubled, unchecked. నిరుపాధి nir-upādhi. n. Ease, freedom from pain. నిరుపాధికము nir-upādhikamu. adj. Causeless, నిర్హేతుకమైన. నిర్గుణము nir-guṇamu. adj. Indescribable. incomprehensible. Devoid of quality or definable attribute. నిర్గుణుడు nir-guṇuḍu. n. One (the Deity) who is devoid of properties or qualities. The Indescribable One. నిర్ఘటము nir-ghaṭamu. n. A crowded bazaar or shop, బహుజనసమ్మర్ధము గల అంగడి. నిర్జనము nir-janamu. adj. Devoid of human beings, lonely, private, solitary, జనములేని. నిర్జరుడు nir-jaruḍu. n. One who is not subject to decrepitude. An immortal or god. నిర్జరసతి a goddess. నిర్జలము nir-jalamu. adj. Waterless, జలములేని. నిర్దయత nir-dayata. n. Unkindness, దయలేమి. నిర్దయుడు or నిర్దయాత్మకుడు nir-dayuḍu. n. An unkind man, దయలేనివాడు నిర్దోషము nir-dōshamu. adj. Faultless, innocent దోషములేని. నిర్దోషులు the innocent. నిర్దోషముగా nir-dōshamu-gā. adv. Faultlessly, innocently. నిర్దోషత్వము nir-dōshatvamu. n. Innocence, faultlessness. నిర్ధనుడు nir-dhanuḍu. n. One who has no money, a poor man, ధనములేనివాడు. నిర్ధూమధామము nir-dhūmadhāmamu. n. Utter destruction: utter ruin and ashes. 'మీరు తొక్కిన చోటు నిర్ధూమధామంబు.' Dab. 232. నిర్నిద్రము nir-nidramu. adj. Sleepless, awake. నిర్నిమిత్తము nir-ni-mittamu. adj. Needless, causeless. నిర్నీతి nir-nīti. n. Immorality. నిర్భయము nir-bhayamu. adj. Fearless. నిర్భయతన్ fearlessly. నిర్భరము nir-bharamu. adj. Unbearable, సహింపగూడని. Much, excessive, great, అధికము. నిర్భాగ్యుడు nir-bhāgyuḍu. n. One who is luckless, unlucky, or cursed భాగ్యములేని వాడు, దరిద్రుడు. నిర్భీతి nir-bhīti. n. Fearlessness. నిర్మత్సర nir-mastsara. adj. Tolerant, free from jealousy. నిర్మర్యాద nir-maryāda. n. Dishonour, an insult, impudence. నిర్మలము nir-malamu. adj. Pure, transparent, clear, clean, free from dirt or impurities. నిర్మలుడు nir-maluḍu. n. One who is pure: a good man. నిర్మోగమోటము nir-moga-mōṭamu. n. Unkindness. నిర్దాక్షిణ్యము. నిర్ముక్తము nir-muktamu. adj. Loosed, set free from, disjoined, sundered, separated. n. A snake that has lately cast its skin. నిర్ముక్తపరిధానయై dropping her petticoat. నిర్ముక్తుడు nir-muktuḍu. n. An ascetic, a monk. సన్యాసి. నిర్మోకము nir-mōkamu. n. A snake's skin. కుబుసము నిర్మూలము or నిర్మూలనము nir-mūlamu. n. Extirpation, eradication, utter ruin నిర్మూలమైన ruined. నిర్మూలించు nir-mūlinṭsu. v. a. To eradicate, నిర్మూలముచేయు. వేరులేకపోవునట్లు చేయు. To ruin, నాశముచేయు. నిర్లజ్జము nir-lajjamu. adj. Shameless. సిగ్గులేని. నిర్లేపుడు nir-lēpuḍu. n. Devoid of pride. నిరహంకారి. నిర్వంశుడు nir-vamṣuḍu. n. One who is childless, barren. నిర్వచనీయము nir-vachanīyamu. adj. Inexpressible, undefinable. నిర్వాతము nir-vātamu. adj. Windless or close, as a place. గాలిలేని (చోటు.) నిర్వికారము nir-vikāramu. adj., Unchanged, unaltered, uniform, changeless, immutable. వికారము లేని. నిర్వికారుడై or నిర్వికారచిత్తుడై stead fastly. నిర్విఘ్నము nir-vighnamu. adj. Unobstructed. నిఘ్నములేని. నిర్విణ్ణుడు nir-viṇṇuḍu. adj. Earnest, absorbed, overcome, enrapt. విన్నదనములేని (వాడు.) నిర్వివాదము nir-vivādamu. adj. Undisputed, unquestioned. వాదములేని, నిశ్చయమైన నిర్విషము nir-vishamu. adj. Venomless, నిషములేని. నిర్వైరము without enmity, వైరములేని, నిర్వ్యాజము nir-vyājamu. adj. Without deceit: without obstruction. Honest. నెపములేని, నిర్గేతుకముగా nir-hētukamu-gā. adv. Without cause, causelessly.

(p. 662) niś niṣ. [Skt.] A negative prefix, altered from నిర్. (q. v.) in accordance with the rules of Sandhi. నిశ్చలము niṣ-chalamu. adj. Fixed, immovable, firm. నిశ్చింతుడు niṣ-chintuḍu. n. A man without care. చింతలేనివాడు. నిశ్చేతనము ṇiṣ-chēṭanamu. adj. Motionless, inanimate. నిశ్చేష్టుడు niṣ-chēshṭuḍu. n. One who cannot move, చేష్టలు ఉడిగినవాడు. నిశ్శబ్దము niṣ-ṣabdamu. n. Silence. adj. Silent, mute. నిశ్శబ్దముగా నుండు to be silent or speechless. నిశ్శేషము niṣ-ṣēshamu. adj. Without a remainder, total, entire, thorough, complete, సర్వము, అంతయును. నిశ్శేషముగా niṣ-ṣēshamu-gā. adv. Wholly, utterly, completely.

(p. 746) pāliñcu pālinṭsu. [Skt.] v. a. To nourish, cherish, foster, protect. To rule, govern. పోషించు, రక్షించు, ఏలు, కాపాడు. పాలిక pālika. n. An earthen vessel containing mould in which nine sorts of seed are sown, in accordance with a rite in Hindu weddings. పాలికలు ఓలలాడుదురు the bridesmaids perform a certain ceremony, as the conclusion of the wedding. పాలితము pālitamu. adj. Protected, cherished, nourished. పాలిని pālini. n. She who protects or rules. పాలించునది. పాలకుడు pālakuḍu. n. A guardian, protector. రక్షకుడు. పాలనము pālanamu. n. Preserving, guarding, cherishing: government. రక్షణము. ఆలన పాలన caring, heeding, regard.

(p. 782) pūrvamu pūrvamu [Skt.] adj. First, former, prior, preceding, initial, before, in front of: old, ancient. మొదటిది, మొదటి చోటిది, మొదటికాలపుది. East, eastern. మొదటిదిక్కుది. adv. Formerly, of old. తత్పూర్వము previously, before which, before that (time or occurrence.) n. Former or ancient times, days of old. పూర్వ pūrva. n. The east. పూర్వకము pūrvakamu. adj. Originating in, made of, arising from. బుద్ధిపూర్వకమైన intentional, originating in purpose. వ్రాతపూర్వకమైన in writing. When added to many nouns it makes them adjectives as వినయపూర్వకమైన humble, humbly expressed. పూర్వకముగా pūrvakamu-gā. adv. As a token of. As, through, by way of, a token of. As, through, by way of, in accordance with. ప్రమాణపూర్వకముగా on oath. దానపూర్వకముగా willingly, voluntarily. మంత్రపూర్వకముగా by means of spells, magically. వినయ పూర్వకముగా humbly. పూర్వగంగ pūrva-ganga. n.The river Narbada. పూర్వజ pūrvaja. n. An elder sister. అక్క. పూర్వజన్మము pūrva-janmamu. n. A former birth. పూర్వజన్మఫలము purva-janma-phalamu. n. The result of action in a former birth. Destiny, fortune, fate. పూర్వజుడు pūrvajuḍu. n. An elder brother, అన్న. పూర్వదేవుడు or పూర్వగీర్వాణుడు pūrva-dēvuḍu. n. An elder god, a Rakshasa, రాక్షసుడు, తొలివేల్పు. పూర్వపక్షము or పూర్వసిద్ధాంతము pūrva-pakshamu. n. An argument, one side of a question in logic, వాదము. An objection to an argument. నామాటలు పూర్వపక్షములే all my words were mere statements. పూర్వపక్షమైపోయిన refuted, rebutted. పూర్వపర్వతము or పూర్వాద్రి pūrva-parvatamu. n. The eastern mountain out of which the sun is supposed to rise. పూర్వరంగము pūrva-rangamu. n. A commencement, prologue, overture. నాటకమునకు మొదలు. BD. iii. 97. పూర్వాభముఖుడు pūrv-ābhi-mukhuḍu. n. One who faces the east. పూర్వార్థము pūrv-ārdhamu. n. A former half. పూర్వాషాఢ pūrv-āshāḍa. n. The name of a lunar constellation. పూర్వాహ్ణము pūrv-āhnamu. n. The first part of the day, the forenoon, దినపూర్వభాగము. పూర్వులు or పూర్వవికులు pūrvulu. n. Ancestors, forefathers, predecessors. పూర్వోత్తరదిక్కు pūrv-ōttara-dikku. n. The north east, పూర్వోత్తరము pūrv-ōttaramu. n. The whole of an affiar, from the first (పూర్వము) to the last (ఉత్తరము.) Particulars, details. దానిపూర్వోత్తరము ఎరుగను I know nothing whatever about it. నీ పూర్వోత్తరమేమో చెప్పు tell me your antecedents. పూర్వోత్పన్నము pūrv-ōtpannamu. adj. Primeval. అనాదియైన.

(p. 914) brāhmaṇamu brāhmaṇamu. [Skt. from బ్రహ్మ.] n. An assembly of Brahmins. The Brahmanas of the Vedas. వేదభాగము. బ్రాహ్మణ్యము brāhmaṇyamu. n. An assembly of Brahmins, బ్రాహ్మణసమూహము. The state, quality, or business of a Brahmin, Brahminhood. బ్రాహ్మణభావము. బ్రాహ్మము brāhmamu. n. The rite of marriage performed in accordance with the Vedas by Brahmins, కన్యాదానము. adj. Pertaining to Brahma. బ్రహ్మసంబంధమైనది. బ్రాహ్మణుడు or బ్రాహ్మడు brāhmaṇuḍu. n. A Brahmin. విప్రుడు. బ్రాహ్మణాయనుడు brāhmn-āyanuḍu. n. A Brahmin of a good family. బ్రాహ్మణబ్రువుడు brāhmṇa-bruvuḍu. n. A Brahmin who does not act according to rules of his caste. తాను బ్రాహ్మణుడై అన్యజాతి కర్తముచేత బ్రతికేవాడు. బ్రహ్మణి brāhmaṇi. n. A Brahmin woman. బ్రాహ్మణస్త్రీ. The lizard called నలికండ్లపాము. బ్రహ్మి brāhmi. n. An epithet of Saraswati, spouse of Brahma. సరస్వతి. See బ్రహ్మ.

(p. 1169) vizjōḍu , వి౛్జోడుగానుండే or వి౛్జోడైన viḍz-dzōḍu. [Tel. వీడు+౛ోడు.] adj. Odd, not even, not a pair, discordant. ౛తకాకుండాఉండే. ౛ోడుకాని, సరికాని. 'సీ శ్రుతులువి౛్జోడైనచోదంత్రి బిగిసిరాబీడించి కిటకిటబిరడద్రిప్పు.' Vaijayanti. i. 86. వి౛్జోడుపడు viḍzdzōḍu-paḍu. v. n. To become discordant, to differ, భేదపడు.

(p. 1231) vaiṣasvaryamu vaisvaryamu. [Skt. from విస్వరము.] n. Discordance of the voice. విస్వరత్వము.

(p. 1250) śāsanamu ṣāsanamu. [Skt.] n. A command or order, ఆజ్ఞ. Punishment. శిక్షించుట. శిక్ష. An edict, act or command, a charter or royal grant of land, or of villages, &c., usually inscribed on stone or copper. A writing; an inscription, a deed, a contract. Government rule. భూమ్యాదిదానార్థలేఖ్యము రాజు తాను దానము చేసిన భూమ్యాదులకై వ్రాసియిచ్చిన కాలు, అధికారము, రాజ్యపాలనము. Science, శాస్త్రము. శిలాశాసనము a charter inscribed on stone. తామ్రశాసనము a grant or charter inscribed on a copper plate. మరణశాసనము a will. దానశాసనము a deed of gift. 'ధారదత్తమైన తామ్రపుపలకలులావు టుంగరము నలంకెజేసి ముడియమీదరాజముద్ర యమరియుండనదిగొశాసనంబు.' Vēma. 1217. 'మీయట్టిపుణ్యాత్ముల శాసనం బెరుగనేరమింజేసి.' Padma. iii. 58. క్రూరశాసనము a tyrannical government. శాసనికుడు or శాసకుడు ṣāsani-kuḍu. n. A governor or commander. శాసనీయము or శాస్యము ṣāsanīyamu. adj. Fit to be punished, punishable. నిగ్రహార్హము, తాడనీయము. శాసనుడు ṣāsanuḍu. n. A ruler, or commander, ఏలువాడు. ఉగ్రశాసనుడు a tyrant. M. III. ii. 43. శాసించు ṣāsinṭsu. v. a. To command, ఆజ్ఞాపించు. To punish, శిక్షించు. శాసితము ṣāsitamu. adj. Ordered. ఆజ్ఞాపింపబడిన. Governed, ruled, ఏలబడ్డ. శాసితుడు ṣāsituḍu. n. One who is ordered. 'నీవనయము శాసితుండ వయియాయుధ హస్తుడవైనజాలదే.' BRy. iii. 757. శాస్త ṣāsta. n. A ruler, governor, one who disciplines, controls or punishes. దేశాధిపతి. శాసించువాడు, శిక్షించువాడు. శాస్తి ṣāsti. n. Punishment, chastisement, correction. శిక్ష, దండన. 'గొనయంబెక్కడియమ్ము గూర్చి యికనీకున్ శాస్తిగా వింపకేజనవాబాణమమోఘమంచు.' N. vii. 355. శాస్త్రము ṣāstramu. n. A science, art, law. నియమన గ్రంథము. తర్కశాస్త్రము the science of Logic. వ్యాకరణశాస్త్రము the science of grammar. వైద్యశాస్త్రము the sciencce of medicine. బ్యోతిశ్శాస్త్రము the science of Astronomy వేదాంతశాస్త్రము the science of Theology. ధర్మశాస్త్రము the science of law, a system, or code of ordinancces, a code of laws, jurisprudence. శిల్పిశాస్త్రము the science of Architechture. అలంకారశాస్త్రము Rhetoric. మాపశాస్త్రము the science of cookery. నీతి శాస్త్రము the science of morals. గణితశాస్త్రము the science of Arithmetic. దోహదశాస్త్రము the science of Agriculture. యోగశాస్త్రము the Yoga Philosophy. ఆయుధశాస్త్రము the science of war, or weapons. శాస్త్రి ṣāstri. n. A man of science, a learned man, one skilled in the arts. A title, liek 'Doctor,' assumed by learned Smarta Brahmins. శాస్త్రముతెలిసినవాడు. పండితుడు. The respectful plural is శాస్త్రులు or శాస్త్రులవాడు. శాయ్త్రసీము ṣāstrīyamu. adj. Of or belonging to a science, scientific. శాస్త్ర సంబంధమైన, శాస్త్రసమ్మతమైన. శాస్త్రీయమర్యాద a prescribed form. శాస్త్రయమైన శబ్దము a scientific phrase. శాస్త్రోక్తము .ṣāstr-ōktamu adj. Declared or commanded in the Laws or Codes. Proper, legal, in accordance with the scientific usage. శాస్త్రవిహితమైన.

(p. 1278) sandhi sandhi. [Skt.] n. Connection, union combination, junction, coalescence. కూడిక, చేరడము, కలియడము. A joint of the limbs, కీలు. Pacification, peacemaking, conciliation, peace, a treaty. అనుకూలము, సమాధానము. The coalescence of letters in accordance with the laws of euphony. అచ్సంధి the union of vowels. హల్సంధి the union of consonants. ఈయన వారికి సంధి చేసినాడు he made them friends. 'బిట్టుల్కి సంధులు ప్రిదలిగిర్రనుచు.' BD. iv. 359. కుసంధి a bad union. సంధివిగ్రహము peace and war. సంధివిగ్రహాధికారము a war ministry, the duty of a war minister. సంధిబంధనము a ligament. సంధించు san-dhinṭsu. v. a. To cause to meet, to bring together, join, unite. కలుపు, చేర్చు, కూర్చు. సంధించు or సంధిల్లు. v. n. To be joined to or united with, కూడు. సంధితము sandhitamu. adj. Joined, united, connected, bound, చేర్చబడిన, కూర్చబడిన కట్టబడిన. సంధిత్స sandhitsa. n. The desire of joining, an inclination to unite. చేర్చవలెననేయిచ్ఛ. సంధిలు or సంధిల్లు sandhilu. v. n. To happen, occur; to meet. ప్రాప్తమగు, ఎదురుపడు, కలుగు, వచ్చు. 'భక్తిగౌరవము విశ్వాసంబు సంధిల్లగా.' T. ii. 55. 'అచలాత్మజమాటకు లేత నవ్వు సంధిల్ల.' Swa. pref. 2. సంధుడు or సంధురాలు sandhuḍu. n. One who is united with. These words are used in compounds; thus సత్యసంధుడు, సత్యసంధురాలు. a truthful or veracious man or woman.