(p. 105) ā The broad vowel A, as in arm, father. [The Secondary form of this letter is -- which is a modified form of the upright stroke | used to denote the long sound of a in Sanskrit. [The ingenuity of the inventors of the Indian Alphabets is shown by the way in which they formed the long vowels out of the short ones by giving a slightly different turn to their forms. See Taylor.] 2. The demonstrative sign, as ఆ పని that act, ఆ కథలు those stories, ఆ వెనుక after that, ఆ తెల్లవారి next morning. ఆ ఆ (or ఆయా) యిండ్లలో in the various houses. 3. As a contraction ఆ stands for ఆశ్వాసము chapter; also for a certain verse ఆటవెలడి of a certain metre. 4. As a Sanskrit prefix it means Upto, Until, As far as; as ఆచంద్రార్కము or ఆచంద్రతారకము as long as the moon and the sun or stars last. ఆజానువు to the knee. అపాదమత్తకము. from head to foot. ఆబాలగోపాలము up to or including the children and the shepherds. ఆసముద్రము as far as the sea. See ఆకంఠము and ఆచండాలము. 5. A Telugu affix denoting question, or surprise as అతడా (is it) he? 6. An interjection ఆ, or ఆ ఆ, or ఆహ Yes, Aye: or Ah! A. iv. 5.

(p. 157) udayamu udayamu. [Skt.] n. Birth. పుట్టుక. The rising of the sun or other heavenly bodies, the morning. ఉదయాన in the morning. ఉదయాద్రి udayādri. n. The eastern mountain behind which the sun is supposed to be born. ఉదయరాగము Morning carol. A particular sort of red silk. ఉదయించు udayinṭsu. v. a. To be born. To rise. To begin or originate, as a quarrel or an opinion. To arise or become celebrated. కుటిలబుద్ధి ఉదయించి crooked thoughts having arisen in the mind.

(p. 179) eṇḍa enḍa. [Tel.] n. Heat, sunshine, glare, radiance, ఎండయెక్కినది the sun is high. చిరుఎండ the soft heat of the morning or evening; రేయెండ moonshine. వాడు వచ్చినప్పుడు నిండా యెండయెక్కినది it was late in the day when he arrived. ఎండకాచునప్పుడు when it is hot. నీకు ఎండ తగిలినది, or, నీ ముఖమునకు ఎండతగిలినది you look hot or fatigued, ఎండకన్నెరుగనివాడు one whose 'eye knows not the sunbeam,' i.e., who lives in the shade. ఎండకాలము eṇḍa-kālamu. n. The hot weather. ఎండగట్టు eṇḍa-gaṭṭu. v. t. To tie up (as a cloth) in the sun to dry. ఎండిపోవు. ఎండదెబ్బ eṇḍa-gāli. n. A burning wind. ఎండగోట్టు eṇḍa-goṭṭu. v. i. To dry up or wither ఎండిసోవు. ఎండదెబ్బ eṇḍa-debba. n. A stroke of the sun. ఎండదొర or ఎండరేడు eṇḍa-dora. n. The sun. ఎండపొద్దు eṇḍa-poddu. n. Noon. ఎండమావి eṇḍa-māvi. n. The mirage మృగతృష్ణ. ఎండబెట్టు eṇḍa-beṭṭu. v. t. To put out to dry. ఎదురెండ the sun against the face.

(p. 221) aupāsanamu aupāsanamu. [Skt. from ఉపాసనము.] n. The worship of fire enjoined on a married Brahmin every morning గృహస్థుడగు బ్రాహ్మణుడు ప్రాతఃకాలమందు చేయవలసిన అగ్ని యుపాసన. In a comic sense, smoking tobacco.

(p. 233) kaṭla kaṭla. [Tel.] Affix. At (denoting either place or season) తెల్లవారకట్ల in the morning. ఎదురుకట్ల in front.

(p. 234) kaḍa kaḍa. [Tel.] n. A place, quarter, or direction. దిక్కు, పార్శ్వము. The end, extremity అంతము. Distance దూరము. Proximity, సమీపము. ఇరుగడ on both sides. కట్టకడ at the very end. కడకు at last చివరకు. వెలిగడ dry ground. పరగడ a neighbouring field. తలగడ a pillow, being the place of head. చెట్టుకడ at the tree. అతని కడకు వచ్చిరి they came to him. కడ adj. Last. అంత్యము కడసారి the last time. కడ (affix) By, near, at. In the hands or possession of. అది నాకడనున్నది I have it by me. వాని పాదాలకడ పడినారు they fell down at his feet మావాండ్లకడ ఆ మర్యాద కద్దు it is the custom with us, or among us. ౛ాముపొద్దుకడ at sunset. పెందలకడ early. రేపకడ in the morning. కడకుపోవు or కడగాపోవు kaḍaku-pōvu. To be menstruous. కడకన్ను kaḍa-kannu. n. The corner of the eye. క్రేగన్ను, కటాక్షము. కడకంటచూచు kaḍakaṇṭa-ṭsūṭsu. v. n. To glance, view sidelong, to look askance. కడకొరివి kaḍa-koravi. n. A fire brand not quite burnt up కాలగా మిగిలిన కట్టె. కడగా kaḍa-gā. adv. Aside, away. కడలేని kaḍa-lēni. adj. Endless. కడవాడు kaḍa-vāḍu.n. A stranger అన్యుడు. The last male child కనిష్ఠుడు. కడసారి kada-sāri. adj & adv. Last, the last time.

(p. 277) kālamu kālamu. [Skt.] n. Time, occasion, period. Season, weather. The tense of a verb. Death చావు. Blackness నలుపు. భూతభవిష్యద్వర్తమానకాలములు the past, future, and present tenses. కాలముచేయు to die. వర్షాకాలము the rainy season. శీతకాలము winter. ఎండకాలము summer. the bright fortnight or moonlight weather. చీకటికాలము the dark fortnight. కాలముజరుపు to demur: to put off. మీరు ఎట్లా కాలము జరుపుకొంటున్నారు how do you pass your time, or how do you live? కాలత్రయము at the three times of the day, morning, noon and night, or, the present, past and future. కాలత్రయములందున్ను perpetually. కాలకంఠము kāla-kaṇṭhamu. n. The black-throat, i.e., a sparrow పిచ్చిక. A peacock నెమలి. A wagtail కాటుకపిట్ట. కాలకంఠుడు or కాలకంధరుడు kāla-kaṇṭhuḍu. An epithet of Siva. కాలకూటము kāla-kūṭamu. n. Mortal poison: venom. విషభేదము. కాలక్షేపము kāla-kshēpamu. n. Passing or spending time. విద్యాకాలక్షేపము literary pursuits. వట్టికాలక్షేపము mere pastime. గ్రంథకాలక్షేపము reading. కాలక్షేపముచేయు to pass one's time, నీవు ఇప్పువు ఎట్లా కాలక్షేపము చేస్తున్నావు how do you now live? కాలక్రయము kāla-krayamu. n. The price of the day: the present rate; the current price. కాలఖండము kāla-khaṇḍamu. The liver. కారిజము. కాలచక్రము. kāla-chakramu. The circle of time. కాలజ్ఞముల kālagnyamu. A cock, as knowing the hour. కాలజ్ఞవత్రి kālagnyapa/ /ri. n. A cock, also, the cuckoo. 'కాలజ్ఞపత్రిరుతం బెట్లు చెలంగుమానకుపితస్త్రీ కర్ణదంభళియై.' A. v. 110. కాలజ్ఞానము kāla-gnyānamu. n. Knowledge of time Predictive knowledge. Certain histories or legends are written under this name, as the విద్యారణ్యకాలజ్ఞానము, the సర్వజ్ఞకాలజ్ఞానము, the చెన్నబసవకాలజ్ఞానము being the visions or predictions regarding particular saints. కాలజ్ఞుడు kālagnyuḍu. n. An astrologer జ్యోతిష్యుడు. కాలధర్మము. kāla-dharmamu. n. The debt of nature. Death మురణము. అకాలమ్పత్వువు untimely death. కాలప్రవృత్తి kāla-pravritti. n. Evacuation. నేడు నాకు కాలప్రవృత్తికాలేదు I had no motion to-day. కాలయాపనము kāla-yāpanamu. n. Delay, loss of time. కాలవహ్ని kāla-vahni. n. The devouring flames destined to burn up the world. A consuming fire, a conflagration. కాలవిళంబము kāla-vīḷambamu. n. Tardiness, loss of time, delay. కాలసూత్రము kāla-sūtramu. n. A name of a region in the hell of the Hindu Purānas. కాలహరణము kāla-haraṇamu. n. Delay, loss of time. కాలాంతకుడు kāl-āntakuḍu. n. One who brings the end. An epithet of Siva. కాలాంతరము kāl-āntaramu. n. Another time. కాలాంతరమందు or కాలాంతరేణ through the lapse of time, at another time. కాలాతీతము kal-ātītamu. n. Delay, loss of time. కాలాతీతమైనది it is now too late. కాలార్కుడు kāl-ārkuḍu. The sun that at the last day shall scorch up the world. కాలావధి kāl-āvadhi. n. The end of a year or season. కాలావసానము kāl-āvasānamu. n. The end of time, i.e., death. కాలికము kālikamu. adj. Regarding time. బహుకాలికమైన of long standing. ఈషత్కాలికమైన temporary, momentary. కాలోచితము kāl-ōchitamu. adj. Seasonable. కాలోచితపుమాటలు such words as suited his purpose.

(p. 325) kōṭi kōṭi. [Skt.] n. A crore or ten millions. A host. జీవకోటి the animal kingdom: వృక్షకోటి the vegetable kingdom: దేవకోటి or సురేంద్రకోటి the army of gods: the host of heaven. బంధుకోటి or సుహృత్కోటి or నిజాస్తకోటి one's friends and relations, the circle of one's acquaintance. చరాచరకోటి all nature, both animate and inanimate. కోటికందర్ప లావణ్యము a thousandfold brighter than Cupid himself. బాలార్క కోటిరుచిరము more beautiful than the morning sun. In astrology, the calculation of a man's nativity. The end or tip. ధనుష్కోటి the end or horn of a bow వింటికొప్పు.

(p. 418) ciri or చిరు chiri. [Tel.] adj. Small, trifling, little, delicate, slight. చిరిచెమట gentle perspiration: చిరియెండ the gentle warmth of the morning or evening sun. చిరికప్ప chiri-kappa. n. A small frog, the wall frog, chunam frog or flying frog. చిరికూర chiri-kūra. n. A herb called Amaranthus polygonoides. Rox. iii. 602. చిరికొండి chiri-konḍi. n. A small knot చిన్నసిగ. చిరిట chiriṭa. n. The stopper of a bottle. చిరితాళము chiri-tālamu. n. A small lock or bell. చిటితాళము. [In all the compounds here, చిరి may be written చిరు] చిరితొడ the thinner part of the thigh, the leg.

(p. 552) tella tella. [Tel. తెల్ white.] adj. White, pale, pallid. Plain, evident. స్పష్టము. తెల్ల, తెల్లన or తెల్లదనము n. Whiteness, paleness. తెలుపు. తెల్లకాగితము blank paper. తెల్లజనాలు or తెల్లవారు white people, Europeans. తెల్లబంగారు pale gold. తెల్ల యెర్రవన్నె light red. మొగంబుతెల్లనై turning pale. తెల్లనికండ్లు bright eyes. తెల్లకాకి a white crow. తెల్లకొక్కెర a white crane. తెల్లగడ్డ a onion వెల్లుల్లి. తెల్లడాలు మెకము the lion. సింహము. తెల్లబోరవ tella-bōrava. n. The white Scavenger Vulture. తెల్లతీగ tella-tīga. n. A large woody climbing creeper called Dalbergia rubiginosa. Rox. iii. 231. తెల్లదీవి telladīvi. n. The white island, one of the sixteen divisions of the world. శ్వేతద్వీపము. A. iv. 127. తెల్లన or తెల్లని tellana. adj. White, light coloured, pale, sallow, bright. తెల్లనాకు Same as తెలనాకు. (q. v.) తెల్లనార tella-nāra. n. A kind of fish, a whiting. తెల్లనిదొర tellani-dora. n. Lit. the white lord, i.e., Siva or Balarāma. తెల్లబారు tella-bāru. v. n. To turn white. తెల్లబారిన whitish, glassy or glazed as an eye. తెల్లబోవు tella-bovu. v. n. To turn pale, to be thunderstruck. తెల్లమి or తెల్లము tellamu. adj. Apparent, evident, obvious, clear, స్పష్టము, స్ఫుటము. తెల్లముగా clearly. తేటతెలల్లముగా as clearly as possible. తెల్లవారు tella-vāru. (తెల్ల+పారు.) v. n. To dawn, ఉదయమగు. తెల్లవారినప్పుడు when the day dawned. ఈరాత్రి యెట్లా తెల్లవారునా అని ఉంటిమి we were in a fix, not knowing how this grief would terminate. 'తెల్లవారగనువచ్చెన్' he came at dawn. తెల్లవారకముందు before break of day. To turn white. తెల్లనగు. తెల్లవారలేస్తే from the hour of awaking. To be ruined or lost సారహీనమగు. అతని పని తెల్లవారినది his affair has lost all colour, i.e., he is ruined. తెల్లవారులు or తెల్లవార్లు tellavārulu. adv. Until morning. తెల్లవారగట్ల tella-vāra-gaṭla. adv. At daybreak. తెల్లవారి tella-vāri. n. The dawning, morn. (A verbal noun in ్ర as వినకరి and పలుకుబడి.) ఆ తెల్లవారి the following morning. తెల్లవారించు or తెల్లవార్చు tella-vārinṭsu. v. a. To cause the day to dawn, to watch all night. To clear up, explain, settle. అతనిపని తెల్లవారించినారు they arranged his matter.

(p. 766) puṭṭu puṭṭu. [Tel.] v. n. To be born, produced. To arise, come into existence, (as love, anger, &c.) జన్మించు. n. Birth, జన్మము. adj. Born. తల్లోతోడబుట్టినది a mother's sister. (పుట్టినది and పుట్టినవాడు are used where it is uncertain which member of a family is the elder, as the specific Telugu names for these relations denote the precedency or succession of birth.) తోడబుట్టినవాడు a brother. తోడబుట్టినది a sister. పుట్టుదరిద్రము life-long poverty. పుట్టుభోగి one who is rich from his birth. పుట్టుమచ్చ a birth-mark. పుట్టువ్యాధి a congenital disease, a disease born with one. పుట్టుక puṭṭuka. n. Birth, origin; source. జన్మము. పుట్టుకల్లరి puṭṭu-kallari. n. A born liar, పుట్టుక మొదలు అబద్ధములాడువాడు. పుట్టుగట్టు puṭṭu-gaṭṭu. n. The mountain out of which the sun is supposed to be born each morning, ఉదయాద్రి పుట్టుగొడ్డు or పుట్టుగొడ్రాలు one who is hopelessly barren. పుట్టుగ్రుడ్డి or పుట్టుచీకు puṭṭu-gruḍḍi. n. One who is born blind. పుట్టుచెయుయువులు puttu-cheyuvulu. n. Ceremonies connected with a birth. జాతకర్మము. పుట్టుపాప puttu-pāpa. n. An albino. పుట్టువు, ప ుట్టుగు or పుట్టుబడి puṭṭuvu. n. Birth, origin, production, పుట్టుక. తొంటిపుట్టువన్ in a former birth. పుట్టుమూగ puṭṭu-mūga. n. One who is born dumb. పుట్టువడుగు puṭṭu-vaḍugu. n. One who is a bachelor all his lifetime. పుట్టువెర్రి puṭṭu-verri. n. One who is insane from his birth. పుట్టించు puṭṭinṭsu. v. a. To create, generate, form, make, raise, fabricate. పుట్టింట puṭṭ-inṭa. (abl. of పుట్టిల్లు.) At home, in her parent's house. పుట్టినిల్లు, పుట్నిల్లు or పుట్టిల్లు puṭṭin-illu. n. Birth-place, home; mint, fountain-head. వాడు దుర్మార్గమునకు పుట్టిల్లు he is a mass of wickedness.

(p. 779) pūṭa pūṭa. [Tel.] n. A time. కాలము. A part of a day. సంధ్య. A day, దినము. Security, surety, bail. ప్రతిభూత్వము. One who stands bail for another. పూటకాపు. పగటిపూట in the day time. రాత్రిపూట at night. తెల్లవారుపూట in the morning. నాలుగుపూటలు మందిచ్చినాడు he administered medicine two mornings and two evenings. పూటకాపు pūṭa-kāpu. n. One who stands security. ప్రతిభువు. ౛ామీనుదారుడు. పూటకూడు food obtained by paying for each meal, boarding. ఏపూటకు ఆపూట సొమ్ము ఇచ్చి తినుట, వెలతీసుకొని వేళవేళకు పెట్టెడు అన్నము. పూటకూళ్లయిల్లు an inn or boarding house. పూటకూళ్లమ్మ a woman who makes her living by preparing food for daily wages. పూటపెట్టు or పూటవెట్టు. v. a. To give bail. పూటబడు or పూటబడు pūṭa-baḍu. v. n. To stand bail. అతడు నాకు పూటబడినాడు he stood security for me, అతడు నాకు ౛ామీనుగానున్నాడు. పూటసాక్షి a hired or false witness. దొంగసాక్షి, బూటకపు సాక్షి. పూటపూటకును ఇదే రచ్చ this is the daily plague, ఎల్లప్పుడు ఇదే పోరు or రంధి. పూటవాటు pūṭa-vāṭu. n. The act of standing security for another.

(p. 809) poddu or ప్రొద్దు poddu. [Tel.] n. The sun. Time, period. బారెడుపొద్దు ఎక్కినప్పుడు when the sun was about two yards high, i.e., about 8 A. M. పొద్దుతిరుగుడు పువ్వు the sun flower or heliotrope. రెండుగడియల పొద్దుఉండగా while two hours of daylight yet remained. శానాపొద్దుపోయినది it is very late. పొద్దున early in the morning. పొద్దుపొడిచెను the sun arose. పొద్దుగూకె (or క్రుంకెను) the sun has set. పొద్దు గూకులు the livelong day, all day long. పొద్దుపుచ్చు to while away time. పొద్దుపోకుండా ఉన్నది the time passes slowly, or it is very dull. పొద్దు సరసముగా గడిపితిమి we passed the time merrily. పొద్దుతిరుగు బాటున at noon. చాలా పొద్దుగలుగలేచినాడు he rose very early. ఒక్క పొద్దు ఉండు to take only one meal a day, to fast for a period. ఇప్పుడు (lit: ఈ+పొద్దు) now. అప్పుడు (ఆ+పొద్దు.) then. ఆపెకు ఇప్పుడు పొద్దులు She is near her time. దేన్ని పొద్దు పోకచేస్తివి surely you did this out of mere idleness!

(p. 832) pratyuṣamu or ప్రత్యూషము pratyushamu. [Skt.] n. Dawn, morning, ప్రభాతము.

(p. 835) prabha prabha. [Skt.] n. Light, radiance, brightness, splendour, వెలుగు, తేజస్సు, ప్రభావము. ప్రభాకరుడు prabhā-karuḍu. n. The maker of light, i.e., the sun. సూర్యుడు. ప్రభాతము prabhātamu. n. The dawn, or morning. ఉదయకాలము, తెల్లవారువేళ, వేకువ. ప్రభావము pra-bhāvamu. n. Majesty, dignity. మహాత్మ్యము, తేజస్సు. Magnanimity, high spirit; power, strength, influence, force. ప్రతాపము, శక్తి. ఆ ఊరినీళ్లప్రభావముచేత by the effect of that climate. మీ ఆశీర్వచన ప్రభావమువల్ల ఇక్కడికి సుఖముగా చేరినాడు thanks to your good wishes I have arrived here safely. ప్రభాసితము pra-bhāsitamu. adj. shining luminous, glorious. వెలిగెడి. Vish. ii. 217.