(p. 515) tala tala [Tel.] n. The head. శిరస్సు. The hair on the head. తలవెండ్రుకలు. The top కొన. The front ముందుభాగము. Height ఎత్తు. Whole మొత్తము. An occasion, a time సమయము, ఎడ. An attempt, endeavour పూనిక. A field, place రంగము. A side పక్షము. Telugu books were usually written on palm-leaves connected by a cord running through: and to tear out a leaf or rescind a bond, the top is torn. Hence తలచించిన denotes Rescinded. తలతో నడిచి వస్తున్నాను I will come even though I walk on my head. తలకొవ్విన tala-kovvina. adj. Fat-headed, proud, silly. ఇంతపనిచేస్తే వారిలో ఎట్లు తలయెత్తవచ్చును if he did this how could he shew his face among them? తలతో చెల్లించెను he paid for it with his head, it cost him his life. తలకుఎక్కేపని a perilous undertaking. తలకు ఎక్కినది it got into his head, he is intoxicated. తలకొట్టివేయు to decapitate or behead. తల (for తలను) మోయు to carry on the head. శిరసావహించు. BD. v. 309. ఒకతల on the one hand. తలకట్టు tala-kaṭṭu. n. The crest, tire, top, head-dress. పోగా. Chief ముఖ్యము. The head or leader. The mark denoting అ (a) as in క ka, ప pa, స sa. అతివల తలకట్టు she was the crown of her sex. తలకడచు taḷa-kaḍaṭsu. v. n. To excel, outstrip, push before. M. IX. i. 179, 185, 205. తలమీరు, అతిక్రమించు. తలకప్ప tala-kappa. n. A newt. తలకిందు. తలక్రిందు. తలకెడవు. తల్లకెడవు or తల్లక్రిందు tala-kindu. adv. Upside down. Topsy-turvy. తలక్రిందుగాపడు to fall upside down. తలకిందులు tala-kindulu. adv. Upside down. n. Confusion. తలకొట్లమారి tala-koṭla-māri. (from తలకొట్లు blows on the head, and మారి a wretch.) n. A brawler, a riotous man. అవినీతుడు. తలకొట్లమారితనము outrageousness, brawling riot, dissipated behaviour. తలకొరివి tala-korivi. n. The fire placed on the chest of a corpse which is to be cremated, the head-torch which the heir applies to ignite the funeral pile. వీడే మనకు తలకొరివి he was our secret foe. తలకొవ్వు tala-kovvu. v. n. To be wilful, stubborn, headstrong. hotheaded, or giddy. మదించు. తలకోల tala-kōla. n. A noose, on a staff (కోల) to hold the head of a mischievous cow. తలగడ or తలగడ or తల్గడ talagaḍa. n. A pillow for the head. తలగుడ్డ tala-guḍḍa. n. A turban. తలచమురు tala-ṭsamunu. n. Oil. నూనె. తలచించు tala-chinṭsu. v. a. To cancel, to tear the head or beginning of a document, where the seal is. తలచీదర tala-chīdara. n. A headache. తలుంచు tala-ṭsunṭsu. n. Front locks or forehead tresses. ముందరినెత్తిజుట్టు. తలచుట్టు tala-ṭsuṭṭu. n. A headdress. పాగా. తలదూపు tala-ṭsūpu. v. n. To show the head, i.e., to make its appearance. పొడచూపు. To seem, to appear తోచు. తలతల to every man. తలత్రాడు the head rope. తలతిక్క tala-tikka. n. A headache. Madness, pride, impudence. తలదన్ను tala-dannu. [from తన్ను.] v. n. To excel. Lit: to trample on one's head. నా తల దన్నుకొని పుట్టినవాడు he was born to excel me. తలదువారము the chief gate తలవాకిలి. తలనొప్పి tala-noppi. n. A headache: a source of quarrel, a grudge. తలపన్ను tala-pannu. n. A poll tax. తలపారు tala-pārv. v. n. To run, to disperse and flee. తలపారెడు lengthy. తలపారియుండే ద్వీపము a long island. తలపిడస tala-piḍasa. n. The name of a plant. H. iv. 14. See తలపెట్టు. తలపొలము, తలబ్రాలు, &c. తలబిరుసు tala-birusu. n. Stubbornness. adj. Stubborn. తలమునుక or తలమున్క tala-munuka. n. Bathing over head. శిరస్స్నానము. Reaching up to the head as water శిరఃప్రమాణము, తలబంటి, తల లోతుగలిగి యుండుట. తలమునుకలు tala-munukalu. n. Peril, hazard. Tikk. UR. vi. 57. M. vi. iii. 199. తలముణకలగు tala-muṇa-kalagu. v. n. To be in an agitation of joy or sorrow. తలయెత్తు tala-y-cttu. v. n. To prosper, వర్ధిల్లు. To sprout up, మొలచు, తలవంచుకొను tala-vanṭsu-konu. v. t. To hang down the head, to be grieved or ashamed. తలవంపు tala-rampu. n. Humiliation, hanging down the head. T. iii. 66. అవమానము.

(p. 744) pāru pāru. [Tel.] v. n. To run or run away. పరుగెత్తు, పారిపోవు. To purge, పాచనములగు, పారుకొను. To fly or rise in the air, ఎగరు. To flow as water, ప్రవహించు. To creep or crawl, పాకు. To grow, or become. To take effect, as a spell or medicine. To begin. n. A ledge of rock, a flat rock under earth. మడుగులు చొరబారు మహిష సంఘంబులు the buffaloes were rushing to enter the pools. కుక్కను కొట్టితే యిల్లంతా పారును if you beat the dog it will befoul the house. ఈ యెండలో పారే పక్షులు మిడిసిపడి చచ్చును in this heat birds on the wing fall down dead. ఆ తోటకు ఈ నీళ్లు పారవు this water does not reach that garden. నీళ్లుపారనియేరు the river which has ceased to flow. నేలబారే నల్లచీమ a black ant that crawls on the earth. నాలుక నల్లబారినది the tongue turned black. నా మంత్రము పారలేదు my spell did not take effect. ఆకులు పండబారుచున్నవి the leaves are turning yellow అతనిమీద నా దృష్టి పారినప్పుడు when my eye lighted on him. ఆరాతిమీద నీడ పారినప్పుడు when the shadow fell on that stone. వాని మనసు దానిమీద పారుచున్నది his thoughts run or are bent on her. అది పగుళ్లుపారుచున్నది it is splitting. ఎండబారుచున్నది it is beginning to dry up. గడుసుపారు to grow hard. బిరుసుపారు to grow stiff 'అట్లు తన చేత హేతశేషులైన జనుల బారగనుగొని రథమెక్కి పటురయమున.' M. X. i. 198. పార౛లు pāra-ḍzallu. v. a. To sprinkle, or scatter abroad. పార౛ాచు pāraḍzāṭsu. v. a. To extend, as the arms or legs. కాళ్లుపార౛ాపు to open or straddle the legs. పార౛ూచు pāra-ḍzūṭsu. v. a. To look through, go over, view, examine well, వింతవారులేరుగదా యంచు సదనంబు పారజూచి.' T. iii. 128. పారదోలు pāra-dōlu. v. a. To drive out or away, to defeat, తరుము. పారబట్టు pāra-baṭṭu. v. a. To winnow in the wind, to let down grain against the wind. భవభయంబుల పారబట్టినవారు, అనగా పాపభీతిని తూలాయమానము చేసినవారు. L. ii. 29. and ii. 1. పారబత pāra-bōta. n. The act of pouring out or throwing away. పారబోయుట. పారబోయు pāra-bōyu. v. a. To pour away, to pour off, or empty out. కుమ్మరించు. పారమి pārami. [negative verbal noun from పారు.] n. The act of not flowing or running. ప్రవహింపకపోవుట, పరుగెత్తకపోవుట. 'పరికింపనెన్నాళ్లు పారమిడస్సి.' BD. iv. 1825. అనగా దినములు సుఖముగా జరుగనందుకు విసికి. పారవేయు or పారవైచు pāra-vēyu. v. a. To fling or throw away, to lose, విసిరివేయు, వదలవిడుచు, ౛ారవిడుచు. పారాడు pār-āḍu. (పారి+ఆడు.) v. n. To creep or crawl. పారిపోవు pāri-pōvu. v. n. To run away, escape. పారుకాడు pāruk-āḍu. (పారుక+ఆడు.) v. n. To run, పరుగెత్తు. To creep, to roam, to ramble. వెంట బడి వీధులందు పారుకాడెడి మృదుపదములవలన.' Sar. D. 615. పారుటక్క or పారుత paru-ṭ-akka. n. A Brahmin woman. A. 452. బ్రాహ్మణస్త్రీ. పారుటసురుడు pāru-ṭ-aṣuruḍu. n. A demon who was formerly a Brahmin, బ్రహ్మరాక్షసుడు. A. v. i. 57. పారుటాకులు pāru-ṭ-ākulu. n. Autumnal leaves. Leaves, which have got a red tinge but are not withered. (This is the clothing of hermits.) 'మంచెలమీదనెక్కి కటిమండలిచుట్టిన పారుటాకులిం, చించుకచంచలించి.' Kālahas. iii. 12. పారుడు pāruḍu. (పారు+వాడు.) n. A Brahmin. బ్రాహ్మణుడు. M. XII. iii. 460. A motion of the bowels, పాచనము. The act of flowing, ప్రవహించుట. A stream, ప్రవాహము. పారుతెంచు or పార్తెంచు pārutenṭsu. v. n. To come running, పరుగెత్తి వచ్చు. 'వచ్చిరాహవమొనరింపవారిలోన పడతియొక్కతె మున్నాడి పారుతెంచి.' Jaimini. v. 725. పారుబోతు or పారుమోరు pāru-bōtu. n. A fugitive, a coward. పిరికివాడు. పారువేట pāru-vēṭa. n. The chase, game that is hunted. A festival, దేవోత్సవము.

(p. 833) pradhānamu pradhānamu. [Skt.] n. Nature, the natural state of anything; the cause of the material world. ప్రకృతి, పరమాత్మ. A betrothal, the betrothal ceremony. adj. Chief, princpal. ముఖ్యమైన. వారిలో ప్రధానమైనవానిని పిలువు call the chief man among them. ప్రధానమైన అక్షేపణ the principal objection. ప్రధానద్రవ్యము చవుకగానున్నది the principal provision (or staff of life,) i.e., rice is cheap. ప్రధానము చేయు to betroth. ప్రధానపు ఉంగరము a ring with which a woman is betrothed. ప్రధాని pradhāni. A minister. మంత్రి. In chess, the queen. A principal. ముఖ్యుడు. ప్రధానుడు pradhānudu. n. A president, a chief. Also a minister. ముఖ్యమంత్రి.

(p. 1007) munnu munnu. [Tel.] n. A former time, ముందు, మునుపు. The beginning, ఆరంభము. adv. Formerly, erst, before, of old.మునుపు. ఇంతకమున్ను just now, lately. మున్నటియట్ల munnaṭi-yaṭla. adv. As usual. మునుపటివలెనే. మున్నడి or మున్నాడి munn-aḍi. (మున్ను + అడుగు.) adv. First, at first, before anything else, ముందుగా. 'వారిలోన పడతియొక్కతె మున్నాడి పారుతెంచి.' Jaim. v. 125. మున్నరక munn-araka. n. The front plough, followed by others. ముందరిదుక్కి. Courage, ధైర్యము.

(p. 1066) rayitu , రయతు, రహితు or రైతు rayitu. [H.] n. A ryot. కాపు. రయితాంగము or రహితాంగము the agricultural body, the peasantry, కాపులు. రయితువారి rayituvāri. n. The Ryotwary system, i.e., the system under which each cultivator holds direct from Government. An individual farmer's settlement of rent, or of the Government demands. రయితువారిలెక్క an account showing the holding, &c., of each cultivator.

(p. 1298) sabha sabha. [Skt.] n. A convocation, court, an assembly, meeting, levee, council, association, society. A place of meeting, a hall of audience. సమాజము, సమూహము, గృహము, చావడి, కొలువుకూటము. ఉత్తరసభ a superior court or a court of appeal. సభాతాంబులము betel, etc. served out at a public meeting. సభాకంపము bashfulness in company. సభాపతి sabha-pati. n. The president of an assembly, a chairman at a meeting, సమాజనాయకుడు. సభాసదుడు, సభాస్తారుడు or సభికుడు sabhā-saduḍu. n. A member of a council, a councillor, one present at a meeting. One of a company, సభవారిలోనొకడు, సభాస్థిత ధర్మజ్ఞుడు న్యాయవాది, సభ్యము sabhyamu.adj. Polite, polished, genteel, well-bred, fit for or admissible into society. సభారంజకమైన, సౌజన్యమైన, సత్కులప్రమాతమైన. సభ్యత sabhyata. n. Politeness, refinement in manners. సజ్జనత్వము. సభ్యత్వము sabhya-tvamu. n. Courtiership, councillorship. సభికధర్మము. B. vii. 157. సభ్యుడు sabhyuḍu. n. A councillor, a good man, a man of good birth or manners. సభాస్థితధర్మజ్ఞుడు. సభయందుండువాడు, మంచివాడు, సత్కులప్రసూతుడు.

(p. 1310) sarudu or సర్దు sarudu. [Tel.] v. a. To make even, or level. To eke out or shift with; to make a little go a good way. To arrange, సమముచేయు, చాలీచాలక ఉండే దానిని నలుగురికి సమముగా పంచిపెట్టు, క్రమపరుచు. సరుదుకొను sarudu-konu. v. n. To eke out, or shift with: to make a little go a good way. To make room among themselves, to move a little farther; to get out of the way. To arrange, settle, చాలీ చాలక ఉండేదానివి తలాకొంచెము తీసుకొను, ఒత్తు, తొలగు, వారిలోవారు సరుదుకొన్నారు they settled it among themselves. దాన్ని వారే సరుదుకొన్నారు they shared it among themselves. వరద సరుదుకొన్నది it is full tide. కృష్ణ బెజవాడగట్టున సరుదుకొని పోతున్నది the river Krishna runs by Bezvada.