(p. 99) aśvamu aṣvamu. [Skt.] n. A horse. గుర్రము. అశ్వగతి the pace of a horse. అశ్వదూత a messenger who rides on horseback. అశ్వపాది horsefooted. అశ్వమేథము the sacrifice of a horse, performed anciently by Hindu rajahs. అశ్వరథము a carriage drawn by horses. గుర్రపు బండి, గుర్రాలబండి. అశ్వవైద్యుడు a veterinary surgeon. అశ్వశాల a stable. అశ్వశాస్త్రము veterinary science. అశ్వశిక్ష the training of horses. అశ్వశిక్షకుడు a rough-rider, a horse-breaker. అశ్వారూఢుడు or అశ్వారోహుడు one who is mounted on horseback. రవుతు.

(p. 297) kuriyu kuriyu. [Tel.] v. n. To rain, to fall, as dew. వానకురియుచున్నది it is raining. కురియు or కురిపించు or కురియించు kurip-inṭsu. v. a. To shower, to cause to rain. వర్షించు. పువ్వులవానకురిపించిరి they showered down flowers. నిప్పులు కురిపించు to rain coals, i.e., be wroth.

(p. 528) tinuku tinuku. [Tel.] v. n. To strain. n. Straining.

(p. 562) toluku toluku. [Tel.] v. n. To rain. వర్షించు, కురియు. తొలుమొగలు (తొలుకు+మొగులు.) a raining cloud వర్షించుచున్నమేఘము. To burst forth, overflow, be emitted (as flames, tears, rays, sweat, &c.) తొలుకు నవ్వు a smile playing or beaming over the countenance.

(p. 591) dikku dikku. [Skt.] n. A quarter, part, side, direction. దిశ. An airt or point of the compass. The ten directions named in Hindu books are the four points. N. E. S. W. and the intermediate four: N.-E. (ఈశాన్యమూల) S.-E. (ఆగ్నేయమూల) S.-W. (నైరృతిమూల,) N.-W. (వాయవ్యమూల) to which are added the Zenith and Nadir. దిక్కులుమ్రోయగా while the heavens resounded. Quarter, shelter, asylum, refuge, protection, patronage, శరణము. దిక్కులేని, దిక్కుమాలిన or దిక్కేదిన helpless, resourceless, devoid of any protector; also vile, abominable. దిక్కుగలచోటు a refuge. దిగ్విమల స్వరూపుడై the loveliest in the world. దిక్పతి or దిక్పాలుడు dik-pati. n. A demigod who rules one airt or point of the compass; the regent or genius that governs that quarter. ఈశానాదిదిక్పాలురు the genii of the north-east and other directions దిక్కమొగములు or దిక్కామొగములు dikka-mogamulu. [from దిక్కు+ముఖము.] n. Faces turned in every direction. People that flee in all directions through fear, భయముచేత దిక్కున కొక్కరుగా పోయినవారు. దిక్కా మొగముగా timidly, భీతిచే బెదరియుండినట్లుగా. దిక్కరి dik-kari. (దిక్+కరి.) n. One of the mythica, elephants that support the corners of the world. దిగంతము dig-antamu. (దిక్+అంతము.) n. An end of the earth. దిగంతఖ్యాతి world wide fame. దిగంబరుడు dig-ambaruḍu. (దిక్+అంబరుడు.) adj. Lit. 'Sky vested,' having the air as a robe. Naked, stark-naked, undraped. దిసమొలవాడు. n. An epithet of Siva. దిగంబరురాలు she who is naked. దిగ్గజము dig-gajamu. n. One of the eight elephants (గజ) the guard the cardinal points (దిక్కులు) of the world. A poetical phrase answering to the poles of heaven. దిగ్గజములుమ్రోయ making the welkin ring. కవిదిగ్గజము a leading or classical author. దిగ్బంధము dig-bandhamu. n. A magic rite, restraining by spells the influence of certain stars. cf. Job. XXXVIII. 31. దిగ్భ్రమము dig-bhramamu. n. Giddiness, stupor, amazement. దిక్కులతబ్బిబ్బు, భ్రమము. దిగ్బ్రమితాత్ముడై bewildered, horrified, amazed. దిగ్గిజయము dig-vijayamu. n. Dominion, empire. Universal conquest. A royal progress or tour. దిగ్మండలము or దిగ్మండలి dig-mandalamu. n. The horizon.

(p. 832) pratyāhāramu praty-āhāramu. [Skt.] n. A withdrawal or restraining of the organs, so as to be indifferent to disagreeable or agreeable excitement. బాహ్యదృష్టింపరిత్యజ్య అంతర్ముఖత్వే, ఇంద్రియస్వాయత్తకరణె. స్వస్వవిషయేభ్య ఇంద్రియాకర్షణం, ఉపాదానము. (In Gram.) abridgment of letters, వర్ణసంగ్రహము.

(p. 943) maṭṭi maṭṭi. [Tel.] n. Earth, soil, mud Scurf or dandruff. మట్టితిన్నపామువలె పడియున్నాడు he is as stupid as a snake gorged with mud. మట్టిగుర్రమున నమ్మి యేటిలోదిగుట to rely on a mud horse and go into a river, i.e., to trust to appearances. మట్టితైలము or మట్టినూనె maṭṭi-tadama. n. Earth oil kerosene or petroleum. మట్టాడు maṭṭ-āḍu. (మట్టి + ఆడు.) v. n. & a. To walk. నడచు. To wander, roam, సంచరించు. To spread, వ్యాపించు. To cut to pieces, తనుమాడు.' అత్తూపుగములు తుత్తమురుదొట్టి మట్టాడి అట్టహాసంబుచేసి.' R. v. 191. మట్టియ Same as మట్టి and మట్టె (q. v.) మట్టు maṭṭu. v. a. To tread or trample, to crush. తొక్కు. n. Trampling, walking over. త్రొక్కుడు. Limit, bounds, measure, restriction, extent; moderation. పర్యంతము. ప్రమాణము. మితి, కొలత, తగ్గుదల. A settle or ring of cord, fibre, &c. to prevent a pot from rolling over, కుదురు. A place, ప్రదేశము. పైమట్టు the upper place or part. అడుగుమట్టు the bottom. ఆ బల్లమట్టుపట్టి తీసుకొనిరా measure the plank కావడిమట్టు the frame or bottom of the slings in a Kāvadi. వానికి తెలివిమట్టు he is wanting in sense. వానితో చెప్పినది నాబుద్ధే మట్టు I was a fool to tell him this. ఈ సంవత్సరము జనముమట్టు this year the assembly is but small. వానికి పుణ్యగతులుమట్టు he has no chance of heaven. మట్టుబీర a kind of బీరకాయ (q. v.) మట్టుగిన్నె a cup with a foot or base attached to it. adj. Limited, small. మితము, తక్కువ. మట్టుకు as far as, up to as much as, in regard to, until, as long as. దీనికి ఒకమట్టుమితములేదు there is no end or limit to it. మట్టుమర్యాదలేనివాడు he who has neither modesty nor moderation. మట్టుమీరవద్దు you must not go beyond bounds. అతడు వచ్చువరకు అని దీనికి ఒకమట్టుపెట్టిరి they laid it aside until his arrival, మనసుచెదరనీక మట్టుపెట్టి.' (Vēma. ii. 278.) curbing and restraining the mind. ఈ మట్టున లేచిపోయిరి with this they went away or thereupon they went away. పోడుగుపడి అంతమట్టున వాన నిలిచినది there was a thunderbolt and then the rain ceased. వానికి అంతమట్టుకు తెలియదు he does not know so much. ఎంతమట్టుకు పోయినావు how far did you go? గొంతుమట్టుకు నీళ్లువస్తున్నవి the water is up to the neck. వాడు ఎంతమట్టుకుంటే అంతమట్టుకు సంతోషిస్తాడు he contents himself with as much as he gets. నా ప్రాణములు ఉన్న మట్టుకు as long as I have life. నామట్టుకు నేను ఉంటాను నీమట్టుకు నీవు ఉండు I shall keep to myself, you keep to yourself. బియ్యము కావలసిన మట్టుకు చిక్కును you can get as much rice as you want. సొమ్ములుమట్టుకు నాకు వద్దు as for the jewels I do not want them. అంతమట్టుకు మంచిపని చేస్తిని so far you did well. ఇంతమట్టుకు వచ్చిన తరువాత ఇకనేమి దాక్షిణ్యము when the matter has come to such a push what is the use of delicacy? వానికి తిండిమట్టుకు బాగా కావలెను he cares for nothing but his dinner. నేనుమట్టుకు పోతిని I alone went. వాని ఒళ్లు శానామట్టుకు నాసిగానున్నది his health is in a great measure recovered. మట్టుఅగు. మట్టుకొను or మట్టుపడు maṭṭu-agu. v. n. To lessen or be diminished. తగ్గు, అడగు. కుదురుపడు. రోగము మట్టుపడినది the disease is moderating. వానికి దాహము మట్టుపడినది his thirst was slackened. మట్టుగా maṭṭu-gā. adv. Moderately, మితముగా. వర్షము మట్టుగానున్నప్పుడు when the rain is moderate. దగ్గు మట్టుగానున్నది the cough is now moderate. మట్టుగా తిన్నాడు he ate moderately. మట్టు చేయు or మట్టుపరచు maṭṭu-chēyu. v. a. To lessen, moderate, diminish. తగ్గించు. వానికి జీతము మట్టుచేసినారు they diminished his pay, వానికి జీతము మట్టుచేసినారు they diminished his pay, వానికి జీతము తగ్గించినారు. మట్టుపెట్టు maṭṭu-peṭṭu. v. a. To keep down, suppress, అడచు. To kill, చంపు. మట్టుమిగులు or మట్టుమీరు maṭṭu-migulu. v. n. To exceed the limits, అతిక్రమించు.

(p. 956) maragu or మరుగు maragu [Tel.] v. n. and a. To use, to be used, accustomed, or addicted to. అలవాటుపడు, పరిచితమగు. To desire, covet, ఆశించు, ఆశపడు. To boil fiercely, మసలకాగు. To fall in love with, to be enamoured of, మోహించు, ఆసక్తుడగు. వాడు దానిని మరగినాడు he fell in love with her. తాగమరిగినవాడు one who is addicted to drink. మరగుచున్నచమురు boiling oil. మరగకాగు to boil fiercely. 'కరుగు చమరుగుచు కటకటాయనుచు, కందుచుగుందుచు కళవళింపుచును.' L. viii. 52. 'వాలిమృతుడౌట పోలగనాలో లక్ష్మణుడెరంగి యర్కజుతోడం, బాలుడువోలెందాలిమి మాలియిదేమిటికివనట మరిగెద వింకన్.' BRK. x. 343. మరపడము or మరపుట mara-paḍamu. n. Training, breaking in. అలవాటు చేయడము. మరపు marapu. v. a. To train, break in. అలవాటుచేయు. మరపరాని untameable, indomitable. మరగించు maragintsu. v. a. To enamour. మోహింపజేయు. To cause to boil. కాగించు.

(p. 1011) muvva muvva. [Tel.ముడు + వా.] n. A small bell (such as dancers and post office runners wear.) An anklet with small bells. గజ్జె. 'మురుగులుకాసెకోకలును మువ్వలు గ్రుచ్చినచల్లడాలు.' Chenn. ii. 229. మువ్వ టపా an express or postal mail carried by runners. Also, a single masted vessel. (Vizāg.) మువ్వకోడె muvva-kōḍe. n. A bullock in training. కొత్తగ కాడికిగంతకు నలవరచేయెద్దు. మువ్వదోనె muvva-dōne. n. A vessel with one keel (as distinguished from కోతదోనె or సంగడిదోనె a shoe dony, which has two keels.) ఒంటి అడుగు పలక గలదోనె.

(p. 1016) mūna mūna. [Tel.] n. The chaff of castor oil seeds, &c. the larger particles that will not pass through in straining. వస్త్రగాలి తముచేయగా రాలక నిలిచినది. రాగులు ఆముదాలు మేలురాసికాగా మిగిలినపొల్లు. మూను. v. a. To strain, as flour through a piece of cloth, వస్త్రగాలితము చేయు.

(p. 1053) yamamu yamamu. [Skt.] n. Restraining or controlling the passions. A pair, a brace. 'యమనియమాది.' A. ii. 113. యమి yami. n. A sage, an ascetic. సన్యాసి. A swan, హంస. 'యమిశ్రేణులు.' ఆము. iv. యమించు yaminṭsu. v. a. To subdue, as one's passions. నిర్వ. iv.

(p. 1057) yōgamu yōgamu. [Skt.] n. Junction, meeting, union, కూడిక, కూర్పు. Fortune, అపూర్వవస్తుప్రాప్తి. సద్యోగము a lucky conjuncture, good fortune, or luck. దుర్యోగము misfortune. దైవయోగము Divine Providence. దైవయోగముతప్పి unhappily, unfortunately. Accession of property, or wealth. ద్రవ్యము. A prescription, a recipe. ఔషధము, మహాబిల్వాది యోగము a prescription including Bilva roots. Devotion, spiritual worship, the practice of abstraction and meditation. ధ్యానము. Of these forms of worship there are eight named (a) యమము restraining the passions, (b) నియమము providing a proper place, &c, for worship, (c) stopping the breath in three modes called రేచకము, పూరకము or కుంభకము, (d) ప్రత్యాహారము withdrawal from sense perception, (e) ధ్యానము meditation, (f) ధారణము repression of all physical movements, (g) మననము fixing the mind on the deity, and (h) సమాధి complete immersion in thought so that the thinker is dead to the world. ధ్యానయోగము an act of faith or meditation. మంత్రయోగము a magical operation. యోగపట్టె or యోగపట్టము yōga-paṭṭe. n. A magic girdle worn by ascetics. యోగదృష్టి the second sight, obtained by devotion, superhuman sagacity or perspicacity. యోగాభ్యాసము the keeping the body in a fixed posture for spiritual worship, the practice of abstract contemplation. యోగనిద్ర or జ్ఞాననిద్ర the divine sleep, or supernatural stupor which yōgis or saints strive to attain. యోగమాయ supernatural stupor. యోగవాగలు, యోగవాగములు or యోగవాగాలు yōga-vūgalu. n. Magical boots supposed to be worn by hermits. తలచినచోటికి తీసికొనిపోవు మంత్రిశక్తిగలపాదుకలు. 'యోగవాగలు మెట్టి యొకపాదమూది.' HD. ii. 135. 'యోగపట్టెలవారు నొప్పారు యోగ, వాగెలవారును.' L. xxiii. 31. యోగక్షేమము yōga-kshēmamu. n. Welfare, well-being, good circumstances. యోగి yōgi. n. A devotee, hermit; an ascetic in general, మని, యోగాభ్యాసము చేయువాడు. యోగిని yōgini. n. A woman who practises Yoga, a female mendicant. A nymph or fairy, attendant on Durga the good goddess. తాపసస్త్రీ. క్షుద్రదేవతావిశేషము. యోగురాలు yōgu-r-ālu. n. A female mendicant. జటిని.

(p. 1123) vaṭṭi vaṭṭi. [Tel.] adj. Empty, mere, plain, simple, naked, downright, utter, gross, false, vain: unprofitable, groundless. ఉత్త. ఏమియు లేని, ప్రయోజనములేని. వట్టిఆవు a dry cow. వట్టికాలు a shin bone, పిక్కవెలుపటికాలు. వట్టిగోడ a mere wall, a blind wall. వట్టికాళ్లతో వచ్చినాడు he came barefoot. వట్టిమన్ను loose earth. వట్టిగాలి mere wind, without rain. వట్టిప్రయాసము unprofitable labour. వట్టిమాట an untrue word, a meaningless word, లేని మాట. అపవాదము. వట్టివరి or వట్టివరులు, a kind of grain. సస్యవిశేషము. వట్టివాడు an empty fool, వ్యర్థుడు. వట్టివేరు vaṭṭi-vēru. n. A fragrant grass usually called Cuscus. Andropogon muricatus. (Watts.) Same as ఆవురుగడ్డివేరు, ఆవురువేరు, విడవలివేరు, ఉశీరము. లామజ్జకము. వట్టు or వట్టిపోవు vaṭṭu. v. n. To dry, become dry, be drained. నీరు ఇంకు, నీరు ఎండిపోవు. ఇంకు. To become lean, కృశించు. n. Drying up, draining, నీరువట్టిపోవడము. A dried vegetable, వరుగు. A scab, ఎండినపక్కు. A hoop, కొయ్యకుగాని దూలమునకుగాని బలమిచ్చుటకు వేసిన కట్టు. A limit, మేర. ఇంతవట్టు thus far, ఇంతమట్టుకు. 'అనుజులదనయులమత్వరిజనులను సమయించివారుసమరోల్లాసంబున మెరయజూడనేర్తు రెజననాధున కింతవట్టుసంజయచెపుమా.' M. IX. ii. 16.

(p. 1125) vaḍiyu vaḍiya. [Tel.] v. n. To flow, to drip down or trickle as tears from the eyes, to distil of fall by drops. To decrease, to be diminished, as water in a river, to sink into the ground. స్రవించు, ౛ారు, కారు, వట్టిపోవు, తరుగు, ఇంకు. చెరువులో నీళ్లన్నియు వడిసిపోయినవి the water in the tank is all dried up. To become lean or thin, కృశించు, చిక్కు. వాని ఒళ్లు మునుపటికంటె ఇప్పుడు మిక్కిలి వడిసిపోయినది his body is now much thinner than before. వడియగట్టు, వడియబోయు, వడకట్టు, వడబోయు or వడకట్టు piya-gaṭṭu. v. n. To strain or filter. ద్రవద్రవ్యమును శుద్ధిచేయు, నలుసులు మొదలగునవి లేకుండా చేయు. వడియబోత vaḍiya-bōta. n. Filtering, straining. ద్రవద్రవ్యములను శుద్ధి చేయడము. వడుచు vaḍuṭsu. v. a. To cause to be strained or filtered. వడియజేయు. To cause to drip, కార్చు. వడుపు vaḍupu. n. The state of being emaciated, వడియుట, కృశించుట.

(p. 1157) vāru vāru. [Tel. plu. of వాడు. he.] pron. They, వాండ్రు. It is also thus used, as equivalent to people folk. నావారు my people. మీవారు your people. ఈ యూరివారు the people of this village. నేను చూచినవారు the people whom I saw. Added to some nouns it has an honorific sense, as దేవరవారు, దొరవారు your honor. Infl. వారి their. వారు v. n. To flow down, or drain off, as water from boiled rice, వడియు, గంజిమొదలైనదికారు. To be lessened or diminished, ఉడుగు. v. a. To pare or cut thin, as the ends of a palm leaf. తాటాకు ఓరచివ్వు. వారుకొను vāru-konu. v. a. To take up by the handful. Metaphorically, to get, gain, possess oneself of. పిడికిళ్లాదిగా ఎత్తుకొను, పొందు; చెందు. నన్ను మోసము చేసి వాడేమి వారుకొన్నాడు has he gained any thing by cheating me? వారుచు or వార్చు vāruṭsu. (causal of వారు) v. a. To touch water with the lips and cast it away. ఆచమించు. To cause to flow, వారజేయు. గంజివార్చు to pour off the water from boiled rice by inclining the vessel, వారు నట్టుచేయు. To expect, ప్రతీక్షించు, ఉద్దేశించు. సంధ్యవార్చు to offer up prayers: (because while uttering the prayer called సంథ్య they let water run through their hungers.) 'హేమకుంభ జలములనొగివార్చి జలకంబుదీర్చి.' DRU. 774. 'సంధ్యవార్చువేళ.' G. vi. 17. వారుపు or వార్పు vārupu. n. The act of straining water or letting it flow, ఆచమనము. Water poured off from boiling rice, గంజి.